Phát triển bền vững nghề sản xuất cây giống

Người dân Chợ Lách sản xuất cây giống cung ứng thị trường trong cả nước.

Làng nghề tất bật quanh năm

Không chỉ được mệnh danh là “vương quốc hoa kiểng”, Chợ Lách còn được xem là cái nôi của nghề sản xuất CG truyền thống với hàng chục loại cây ăn trái nổi tiếng như sầu riêng, chôm chôm, bưởi, nhãn, xoài, ổi, cam, quýt… Nghề này đã hình thành và phát triển qua nhiều thế hệ, mang lại nguồn thu nhập ổn định cho hàng ngàn hộ dân, góp phần quan trọng vào kinh tế nông nghiệp của địa phương.

Theo kinh nghiệm của nhiều nhà vườn, sản xuất CG ở Chợ Lách gắn chặt với quy luật mùa vụ và nhu cầu từng vùng. Từ khoảng tháng 3-5 âl là cao điểm cung ứng CG cho thị trường miền Bắc; từ tháng 5-10 âl, CG chủ yếu phục vụ các tỉnh miền Nam. Một nhà vườn chia sẻ mùa nào cây đó, xoay vòng quanh năm nên nghề CG hiếm khi bị gián đoạn.

Gắn bó hơn 30 năm với nghề, ông Đặng Văn Mi- chủ Cơ sở sản xuất CG Năm Mi (ấp Hòa An, xã Chợ Lách) hiện có 5ha chuyên sản xuất CG ăn trái và hoa kiểng. Ông Mi cho biết, mỗi năm cơ sở cung ứng ra thị trường hơn 1.000 CG các loại như chôm chôm, dừa, mít, sầu riêng…

“Những năm gần đây, nhu cầu CG tăng cao, trong khi nguồn nguyên liệu ban đầu khan hiếm do tác động của biến đổi khí hậu, nên thị trường thường rơi vào tình trạng cung không đủ cầu”- ông Mi nói.

Hiện nay, CG của cơ sở Năm Mi không chỉ tiêu thụ trong khu vực ĐBSCL mà còn được đưa đi Tây Nguyên, Đông Nam Bộ và một số tỉnh phía Bắc. Thị trường mở rộng giúp người làm nghề có thêm động lực đầu tư bài bản, từng bước chuyên nghiệp hóa quy trình sản xuất.

Đang luôn tay bầu cây cau giống, chị Nguyễn Thị Xuân (xã Chợ Lách) cho hay: “Nghề sản xuất CG có truyền thống từ lâu đời mang lại thu nhập ổn định người dân. Khi thị trường tiêu thụ CG sôi động thì tôi có công việc làm thường xuyên, thu nhập ổn định 5-6 triệu đồng/tháng”.

Trước biến động của thị trường, người làm nghề ngày càng chú trọng đến chất lượng CG. Theo nhiều hộ dân sản xuất CG, dù giá bán CG hiện nay khá cao, nhưng các cơ sở vẫn đặt yếu tố uy tín lên hàng đầu, đặc biệt là việc lấy mắt ghép từ vườn cây đầu dòng đạt chuẩn. Đây được xem là yếu tố then chốt để nâng cao chất lượng CG, tạo niềm tin cho người tiêu dùng và giữ vững thương hiệu CG Chợ Lách.

Phát triển theo hướng thông minh, bền vững

Theo nhiều nhà vườn, nghề sản xuất CG đang đối mặt không ít khó khăn. Gần đây, trên thị trường xuất hiện tình trạng cây ghép giả, nhất là đối với một số loại mít, gây khó khăn trong việc phân biệt và ảnh hưởng đến uy tín của làng nghề. Điều này đòi hỏi các cơ sở sản xuất CG phải nghiên cứu kỹ hơn, chủ động lai tạo những giống mới theo hướng “độc, lạ”, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường.

Bên cạnh đó, việc xây dựng quy trình sản xuất rõ ràng, truy xuất nguồn gốc, ghi nhận thời gian sinh trưởng và “hạn sử dụng” của CG cũng được người dân chú trọng, nhằm đảm bảo chất lượng và tạo dựng niềm tin lâu dài với khách hàng.

“Phải nhanh nhạy nắm bắt thị trường, đa dạng CG. Riêng sầu riêng là cây chủ lực của cơ sở, nếu chưa bán được mùa này thì dưỡng cây lớn hơn, cây sầu riêng bầu nhỏ, non tuổi thì giá trên dưới 100.000 đ/cây, sang bầu lớn giá trị tăng gấp đôi, gấp ba. CG ít khi nào bị ế”- ông Mi chia sẻ.

Ông Mi cho biết, hướng tới cơ sở sẽ tìm kiếm, thuê mướn những vùng đất còn giàu dinh dưỡng, ít chịu tác động của biến đổi khí hậu các tỉnh lân cận để triển khai giâm hoặc ươm cây phôi, sau đó đưa về cơ sở tiến hành ghép, hoàn thiện CG. Cách làm này vừa chủ động nguồn nguyên liệu, vừa thích ứng với những thay đổi về điều kiện tự nhiên tại địa phương.

Theo UBND xã Chợ Lách, trong năm qua, sản xuất nông nghiệp tiếp tục duy trì ổn định. Công tác kiểm soát xâm nhập mặn được triển khai đồng bộ với nhiều giải pháp phù hợp, góp phần bảo vệ sản xuất và ổn định đời sống người dân.

Thực hiện kế hoạch xây dựng Chợ Lách trở thành trung tâm vùng CG, hoa kiểng chất lượng cao và phát triển kinh tế vườn theo hướng thông minh, gắn với chuỗi giá trị nông nghiệp giai đoạn 2025-2030, địa phương đã đạt nhiều kết quả tích cực.

Hiện toàn xã có 22 cây đầu dòng và 124 vườn cây đầu dòng được chứng nhận, bảo đảm khả năng cung ứng trên 25 triệu bo, mắt ghép chất lượng mỗi năm.

Năng lực tổ chức sản xuất từng bước được nâng cao với nhiều mô hình hoạt động hiệu quả; nhận thức của người dân có sự chuyển biến rõ rệt, chủ động sản xuất theo tiêu chuẩn ngành.

Công tác bảo tồn nguồn gien, hoàn thiện quy trình kỹ thuật tiếp tục được quan tâm đẩy mạnh; địa phương đã xây dựng và phát triển 15 quy trình sản xuất giống chủ lực, đồng thời sưu tầm, lập hồ sơ bảo tồn 9 giống sầu riêng.

Thương hiệu CG, hoa kiểng Chợ Lách ngày càng được khẳng định thông qua các hoạt động xúc tiến thị trường và ký kết hợp tác cung ứng giống với nhiều địa phương trong cả nước. Trong năm 2026, xã Chợ Lách phấn đấu đạt sản lượng khoảng 4 triệu CG.

Ông Trần Hữu Nghị- Phó Chủ tịch UBND xã Chợ Lách cho biết: Thời gian tới, địa phương tập trung hoàn thiện cơ bản các chuỗi giá trị sản phẩm nông nghiệp; nhân rộng các mô hình sản xuất hiệu quả; xây dựng và phát triển các mô hình nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp tuần hoàn, nông nghiệp số, phù hợp với điều kiện thực tiễn và xu thế phát triển.

Xã tiếp tục phối hợp với các sở, ngành tỉnh triển khai đề án phát triển CG và hoa kiểng, hướng đến mục tiêu xây dựng Chợ Lách trở thành trung tâm CG, hoa kiểng chất lượng cao, phát triển kinh tế vườn theo hướng thông minh, bền vững và gắn với chuỗi giá trị nông nghiệp.

Với sự nhạy bén của người làm nghề, cùng định hướng sản xuất gắn với chất lượng và thị trường, nghề sản xuất CG ở Chợ Lách đang từng bước thích ứng với biến đổi khí hậu, yêu cầu mới của người tiêu dùng và hướng tới phát triển bền vững trong dài hạn.

Bài, ảnh: SONG THẢO