Tạo sinh kế giảm nghèo bền vững

Đa dạng các mô hình giảm nghèo

Sinh kế thường được hiểu là sự tập hợp các nguồn lực, tài sản và khả năng hoạt động để tạo ra thu nhập. Một sinh kế bền vững là một sinh kế có thể đối phó và phục hồi trước biến đổi, duy trì hoặc nâng cao năng lực, tài sản và cung cấp các cơ hội kiếm sống bền vững cho các thế hệ tiếp theo.

Trên diện tích ruộng gần 2000m2 của gia đình bà Ma Thị Hạt ở xã Phong Quang trước đây chỉ chuyên canh trồng 2 vụ lúa, đủ cung cấp thóc gạo cho gia đình chứ không tạo ra hàng hóa. Từ năm 2023, trên địa bàn xã có hợp tác xã (HTX) về triển khai dự án liên kết với người dân trồng cây dưa chuột, gia đình bà Hạt mạnh dạn tham gia. Cây dưa chuột phát triển nhanh, chỉ sau hơn 1 tháng đã cho thu hoạch, mỗi năm canh tác được 4 vụ. 

Tại HTX Bún mỳ khô Tiến Diện, không khí sản xuất rất tấp nập, người phụ trách máy làm bún, người phơi, người đóng gói để kịp đơn hàng cho khách. Phát huy lợi thế sản phẩm lúa chủ lực là giống bao thai, HTX Tiến Diện đã đẩy mạnh quy mô sản xuất bún mỳ. Các công nhân tại xưởng được tập huấn, sản xuất đảm bảo an toàn thực phẩm, sản phẩm có mẫu mã, bao bì đẹp. Sản phẩm bún mỳ Tiến Diện đã được chứng nhận tiêu chuẩn OCOP 3 sao, được thị trường ưa chuộng.

“Trước đây bà con chỉ bán thóc, gạo nên không được giá. Khi mà HTX liên kết thu mua gạo, chế biến thành các sản phẩm bún, mỳ đạt tiêu chuẩn chất lượng, thì giá trị kinh tế của sản phẩm gạo cũng được nâng cao hơn, thu nhập ổn định hơn, bà con cũng làm việc lâu dài, gắn bó với HTX” - ông Nguyễn Văn Tiến, Phó Giám đốc HTX Mỳ bún Tiến Diện, xã Tràng Xá cho biết thêm.

Xã Tràng Xá được thành lập trên cơ sở hợp nhất 2 xã: Liên Minh và Tràng Xá. Từ Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, giai đoạn 2021-2025 xã được phân bổ trên 2,7 tỷ đồng để thực hiện các mô hình hỗ trợ sản xuất. Xã tập trung đào tạo nghề, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho lao động thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, lao động người dân tộc thiểu số; xây dựng các mô hình thích ứng với biến đổi khí hậu, dịch bệnh cho hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo.

Dựa vào lợi thế của địa phương, xã Tràng Xá đã hình thành được vùng trồng bưởi với diện tích hơn 280ha, vùng trồng na diện tích khoảng 120ha, cây thanh long hơn 10ha, diện tích chè được duy trì ổn định với sản lượng chè hàng năm đạt trên 7.800 tấn. Trên địa bàn xã đã thành lập được 5 HTX với trên 50 xã viên, 6 làng nghề và 3 sản phẩm OCOP. Giai đoạn 2021-2025, bình quân mỗi năm xã giảm được 3,75%, đạt 110% so với kế hoạch đề ra.

Bà Dương Thị Hương, Phó Chủ tịch UBND xã Tràng Xá, cho biết: Giai đoạn 2025-2030, xã phấn đấu tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn đa chiều đến năm 2030 giảm xuống dưới 1%. Để đạt được mục tiêu này, chính quyền địa phương tiếp tục thực hiện có hiệu quả các chương trình, dự án để hỗ trợ người dân phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập. 

Hiệu quả rõ nét

Cùng với các mô hình trên, tỉnh Thái Nguyên hiện đang triển khai hàng trăm dự án hỗ trợ sinh kế cho hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo. Trong đó, nhiều địa phương đã lựa chọn hướng đi phù hợp với điều kiện tự nhiên, lợi thế kinh tế và nhu cầu thị trường như: Nuôi trâu, bò, dê sinh sản; phát triển trồng cây dược liệu dưới tán rừng; chăn nuôi gia cầm; phát triển sản phẩm OCOP gắn với du lịch cộng đồng; đa dạng cơ cấu cây trồng vụ đông...

Trong các dự án này, việc sản xuất, chăn nuôi do địa phương xác định dựa trên điều kiện tình hình thực tế để lập kế hoạch. Các mô hình được triển khai theo hướng bền vững, hạn chế cho không, mà chú trọng tăng sinh kế, giúp người dân được trang bị những kiến thức về chăn nuôi, trồng trọt, kinh doanh, đặc biệt là hỗ trợ vốn để người dân có điều kiện đầu tư sản xuất.

Ngoài ra, thông qua mạng lưới HTX và kinh tế tập thể, người dân không còn sản xuất nhỏ lẻ mà đã chủ động liên kết trong chuỗi giá trị. Nhiều hộ nghèo, cận nghèo sau khi tham gia các mô hình đã có thu nhập ổn định, vươn lên khá giả, góp phần thay đổi diện mạo nông thôn miền núi...

Thái Nguyên còn hơn 23.000 hộ nghèo và gần 15.500 hộ cận nghèo, trong đó gần 19.400 hộ nghèo là đồng bào dân tộc thiểu số. Tỉnh phấn đấu giai đoạn 2025-2030 tỷ lệ hộ nghèo (theo chuẩn nghèo đa chiều) duy trì mức giảm 1-1,5 điểm %/năm. Việc hỗ trợ và nhân rộng các mô hình sinh kế đã trở thành “chìa khóa” quan trọng giúp Thái Nguyên giảm nghèo bền vững, đồng thời góp phần nâng cao đời sống cho người dân, thu hẹp khoảng cách phát triển giữa vùng thuận lợi và vùng khó khăn, hướng tới mục tiêu "không để ai bị bỏ lại phía sau" trong tiến trình phát triển.