Mô hình trồng nho Sông Lô: tạo sinh kế bền vững, hút khách trải nghiệm

Buổi sáng mùa đông tháng 12, con đường dẫn về xã Sông Lô (tỉnh Phú Thọ) ngập ánh nắng nhẹ. Chúng tôi tìm đến Tổ hội nghề nghiệp trồng nho của anh Bùi Xuân Đông, nơi mô hình nông nghiệp hữu cơ đang từng ngày thay đổi đời sống của nhiều hộ dân. Vừa đặt chân đến khu vườn 6.000m², khung cảnh những tán lá nho xanh mướt mở ra một không gian mát lành, trong trẻo.

“Nhờ có vườn nho, tôi thoát nghèo”

Giữa những luống nho thẳng hàng, từng tốp lao động đang tỉa lá, dọn cỏ. Gương mặt ai cũng ánh lên niềm vui của người có công việc ổn định ngay trên chính mảnh đất quê hương. Bà Vũ Thị Lạng, 68 tuổi, ở thôn Thượng Trưng, trước đây thuộc diện hộ nghèo, nhờ được nhận vào chăm sóc vườn nho của anh Đông, bà có thu nhập ổn định 6 triệu đồng/tháng, đủ để trang trải cuộc sống và thuốc thang tuổi già. Bà nói chia sẻ: “Nhờ có mô hình, chúng tôi có việc làm đều, thu nhập ổn định. Lại gần nhà, hợp với sức của người già như tôi”.

Chị Vũ Thị Sách, phụ nữ đơn thân từng thuộc diện hộ nghèo nhiều năm, cũng được nhận vào làm công nhân thường xuyên trong vườn nho. Nguồn thu nhập 6 triệu đồng/tháng giúp chị chuyển hẳn sang cuộc sống mới, không còn lo thiếu trước hụt sau, bắt đầu tự tin để nuôi dưỡng ước mơ nhỏ của riêng mình. Từ mảnh vườn xanh ấy, một hành trình thoát nghèo đã diễn ra một cách bền bỉ, lặng lẽ nhưng đầy hiệu quả.

Chủ của mô hình nho hữu cơ này là anh Bùi Xuân Đông, sinh năm 1983, anh lớn lên trong gia đình thuần nông ở thôn Thượng Trưng. Tuổi thơ gắn với đồng ruộng, lúa ngô khiến anh nuôi niềm yêu nghề nông từ rất sớm. Bởi vậy, khi nhận thấy xu hướng thị trường ưa chuộng sản phẩm sạch, trồng theo hướng hữu cơ, anh mạnh dạn tìm hiểu và quyết định chuyển đổi sang giống cây mới - nho hạ đen và nho sữa Hàn Quốc.

Những ngày đầu, việc học hỏi không dễ dàng. Qua báo, đài, mạng xã hội, anh biết nhiều mô hình trồng nho thành công ở các tỉnh phía Bắc, có năng suất và chất lượng ổn định. Thế là anh rong ruổi khắp nơi từ Lạng Sơn, Sơn La rồi đến Ninh Thuận (cũ) để khảo sát, học kinh nghiệm từ những hộ đã thành công. 

Tận dụng 6.000m² đất nông nghiệp của gia đình, anh Đông và anh Lê Khắc Hanh trong Tổ hội nghề nghiệp trồng nho cải tạo đất, xử lý mầm bệnh, đầu tư hệ thống nhà lưới, giàn leo hiện đại. Đến tháng 1/2023, anh mạnh dạn trồng 3.000 gốc nho hạ đen và 400 gốc nho sữa Hàn Quốc – giống vốn nổi tiếng khó chăm, đòi hỏi điều kiện nhiệt độ khắt khe.

Tổng số vốn bỏ ra cho dự án lên đến 3,5 tỷ đồng, bao gồm hệ thống tưới tự động, phân hữu cơ, giống cây, nhà lưới và nhân công. Đó là khoản đầu tư không hề nhỏ với một nông dân thuần túy. Nhưng anh Đông nói: “Làm nông nghiệp sạch thì phải làm cho bài bản, chứ không thể chạy theo kiểu phong trào”.

Điểm du lịch trải nghiệm hút khách: Hướng đi mới của nông nghiệp Phú Thọ

Điều đáng quý là dù cây đã ra quả bói ngay trong năm đầu, anh Đông vẫn quyết không thu hoạch. Anh bảo: “Phải để cây khỏe đã, nuôi gốc sẽ cho năng suất 10-15 năm. Làm nông nghiệp bền vững phải kiên trì”.

Theo chu kỳ sinh trưởng, nho mẫu đơn có thể thu lứa đầu sau 6-7 tháng, mỗi năm cho 2 vụ. Từ năm thứ 5 trở đi, năng suất đạt chất lượng tốt nhất. Việc tỉa quả - công đoạn vất vả nhất được thực hiện 2-3 lần/vụ, loại bỏ 50% số quả để bảo đảm mỗi chùm đạt chuẩn kích thước và độ ngọt.

Đến nay, vườn nho có 1.000 cây nho hạ đen cho sản lượng hơn 3 tấn và 400 cây nho sữa cho khoảng 1 tấn quả. Với giá bán trung bình 150.000 đồng/kg nho hạ đen và 350.000 đồng/kg nho mẫu đơn, doanh thu dự kiến đạt khoảng 700 triệu đồng/vụ.

Điều bất ngờ là ngay từ vụ đầu tiên, mô hình nho đã trở thành điểm check-in mới tại xã Sông Lô, tỉnh Phú Thọ. Vào vụ, có ngày có đến hàng trăm lượt khách đến tham quan, trải nghiệm hái nho, thưởng thức nho tươi tại vườn. Anh Đông tận dụng mạng xã hội để quảng bá hình ảnh vườn nho, những clip ngắn về chăm sóc, thu hoạch… giúp mô hình lan rộng và thu hút khách tự nhiên.

Nguồn thu từ bán vé trải nghiệm và bán hoa quả mang lại thu nhập tiền triệu mỗi ngày. Không chỉ giúp gia đình anh Đông ổn định về kinh tế, mô hình còn tạo việc làm thường xuyên cho 6-8 lao động địa phương, thu nhập bình quân 6 triệu đồng/tháng.

Toàn bộ quy trình sản xuất đều theo tiêu chuẩn hữu cơ, đảm bảo an toàn và sạch. Nhờ vậy, vườn nho của anh được ngành nông nghiệp lựa chọn là mô hình trồng nho hữu cơ tiêu biểu, đồng thời kết hợp khai thác du lịch trải nghiệm - một hướng đi phù hợp với xu thế phát triển nông nghiệp đa giá trị hiện nay.

Không dừng lại ở thành công của riêng mình, anh Đông đang xây dựng kế hoạch chuyển giao kỹ thuật cho những hộ dân muốn tham gia trồng nho, mở rộng vùng chuyên canh tại địa phương. Anh chia sẻ: “Nếu nhiều nhà cùng làm, khách đến đông, vùng mình sẽ thành điểm du lịch nông nghiệp thực sự”.

Bên cạnh nho, anh còn trồng cây cảnh bonsai, dưa lưới, khoai tây trên diện tích hơn 4ha nhằm đa dạng hóa sản phẩm, giảm rủi ro, tăng giá trị kinh tế, tạo việc làm cho 20-30 lao động. Mô hình không chỉ giúp người lao động thoát nghèo, tăng thu nhập mà còn góp phần thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp từ nhỏ lẻ sang liên kết theo tổ hội.

Đứng giữa khu vườn lớn, nhìn những lao động vẫn miệt mài chăm sóc từng cây nho, mới thấy hết ý nghĩa của mô hình này. Tương lai không xa, khi mô hình được nhân rộng, Sông Lô hoàn toàn có thể trở thành vùng nông nghiệp kết hợp du lịch trải nghiệm nổi bật của Phú Thọ. Những giàn nho hữu cơ không chỉ mang lại "quả ngọt" cho gia đình anh Đông, mà còn mở ra hướng sinh kế bền vững cho cả cộng đồng.