Thầy giáo nghỉ hưu thành “nông dân Việt Nam xuất sắc”

Từ bục giảng tới vườn cà phê

Sinh ra và lớn lên giữa những vườn cà phê của thôn 6, xã Cư M’gar (Đắk Lắk), ông Nguyễn An Sơn sớm có tình yêu sâu đậm với mảnh đất đỏ bazan và những gốc cà phê. Nhưng chỉ sau khi nghỉ hưu (năm 2021), ông mới quyết định trở về gắn bó thực sự với loại cây này. Trở lại với vườn cà phê, ông mang theo tâm thế của một người tiên phong, sẵn sàng học cái mới và dấn bước trên con đường chưa ai đi. Đó là canh tác cà phê đa thân, không hãm ngọn kết hợp công nghệ tưới nhỏ giọt tiên tiến của Israel, tiết kiệm nước, phân bón giúp thân thiện với môi trường. Đây là hướng đi mới nhưng ông tin rằng muốn có kết quả khác thì phải làm khác. Chỉ trong vòng 5 năm, vườn cà phê 6,5ha của ông Sơn đã "lột xác" hoàn toàn. Nhờ ứng dụng đồng bộ kỹ thuật hiện đại và canh tác xanh, năng suất vườn cà phê của gia đình ông đạt 5,5 tấn nhân/ha, cao hơn 1,5 lần so với cách trồng cũ. Tổng sản lượng thu được lên đến 130 tấn cà phê, mang về doanh thu khoảng 8,5 tỷ đồng và lợi nhuận bình quân gần 1 tỷ đồng mỗi năm.

Ông Nguyễn An Sơn bên vườn cà phê đa thân không hãm ngọn.

“Phương pháp trồng cà phê truyền thống là đơn thân hãm ngọn, hái trái ở cành thứ cấp, còn phương pháp đa thân không hãm ngọn thì khác, mỗi cây cà phê được tạo hình ngay từ nhỏ để duy trì 2-3 thân. Những năm tiếp theo, tôi nuôi chồi mới luân phiên để thay thế cho thân trưởng thành sau khoảng 3-4 vụ thu hoạch. Phương pháp này giúp cây luôn ra hoa, đậu trái trên cành cấp 1 và phân theo từng tầng tán. Khi thu hoạch sẽ cắt bỏ luôn những cành đã cho trái, không cần lo việc giữ cành, tạo tán cho năm sau nên việc thu hái nhanh và dễ dàng hơn”, ông Sơn chia sẻ.

Tạo giá trị bền vững

Mô hình trồng cà phê của ông Nguyễn An Sơn không dừng lại ở hiệu quả đo đếm bằng năng suất mà mang đến giá trị bền vững khi tiết kiệm 40% lượng nước tưới, hầu như không còn phụ thuộc vào thời tiết. Mô hình còn giúp giảm 30% lượng phân bón vô cơ, thay bằng dinh dưỡng hòa tan và hữu cơ; giảm lao động đến 5 lần, chỉ cần một nhân công vận hành cả vườn vào mùa khô. Điều này dễ nhận thấy khi ghé thăm vườn cà phê của ông Sơn vào thời điểm vùng Tây Nguyên đối mặt với khô hạn khốc liệt, nhiều loại cây trồng khô héo thì vườn nhà ông vẫn xanh mát, cây vẫn trĩu quả. “Có hệ thống tưới nhỏ giọt, mỗi lần tưới, tôi chỉ cần bật công tắc là nước được đưa đến từng gốc cây với lượng vừa đủ. Khi cần bón phân, thuốc bảo vệ thực vật, tôi sẽ cho vào thùng khuấy đều rồi tưới qua dòng nước. Như vậy, nước, phân bón đều được cung cấp đầy đủ, kịp thời, tránh lãng phí làm tăng chi phí đầu tư và gây ô nhiễm môi trường”, ông Sơn nói thêm. Không chỉ dừng lại ở sản xuất, ông Nguyễn An Sơn còn tự học cách nhân giống cây cà phê, chọn những cây khỏe, năng suất tốt để ghép chồi, tạo ra giống cây chất lượng cao, phục vụ người dân quanh vùng. Quan trọng hơn, ông không giữ mô hình cho riêng mình. Từ kinh nghiệm tái canh đến kỹ thuật đa thân, ông chia sẻ tận tình cho bất cứ ai muốn học. Vườn cà phê của ông Sơn giờ đây không chỉ là nơi sản xuất mà còn là nơi học hỏi thực tế cho hàng trăm hộ nông dân.

Theo ông Nguyễn Hùng Vỹ, Phó chủ tịch Hội Nông dân xã Cư M’gar, ông Nguyễn An Sơn không chỉ đổi mới kỹ thuật mà còn góp phần từng bước đổi mới cả tư duy cộng đồng trong lĩnh vực trồng cà phê. Mô hình của ông trở thành điểm đến học tập cho rất nhiều nông dân muốn thay đổi cách làm. TS Phan Việt Hà, Phó viện trưởng Viện Khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp Tây Nguyên đánh giá: “Mô hình của ông Nguyễn An Sơn là sự hội tụ giữa kinh nghiệm và khoa học. Đặc biệt, kỹ thuật trồng cà phê đa thân không hãm ngọn giúp cây che phủ tốt, giữ ẩm cho đất, giảm sâu bệnh, là giải pháp bền vững rất cần nhân rộng”.

Sự kiên định với tư duy khác biệt cùng tinh thần không ngừng học hỏi đã đưa ông Nguyễn An Sơn từ một thầy giáo nghỉ hưu trở thành một nông dân điển hình. Năm 2024, ông được UBND tỉnh Đắk Lắk vinh danh là “nông dân xuất sắc cấp tỉnh”. Năm 2025, ông tiếp tục được vinh danh “nông dân Việt Nam xuất sắc”.

Bài và ảnh: PHƯƠNG KHÁNH