Giấc mơ no ấm từ những đồi cà phê Na Son giữa đại ngàn Tây Bắc

Giấc mơ làm giàu trên nương cà phê

Buổi sớm trên mảnh đất Na Son (tỉnh Điện Biên) phủ lớp sương trắng đục. Con đường quanh co ôm lấy triền núi như dải lụa ôm lấy đại ngàn. Từ trung tâm xã đi vào Tổ 2, nơi những đồi cà phê đang dần hiện diện. Trong hơi lạnh đầu đông, chúng tôi theo chân cán bộ xã vượt đoạn dốc trơn dài để đến vườn cà phê của anh Hạng A Thái, người Mông đầu tiên trồng cà phê thành công trên vùng đất này.

Vượt qua quãng đường gập ghềnh, trước mắt mở ra một thảm xanh ngút ngàn. Những cây cà phê trĩu quả, vỏ đỏ lấp ló dưới tán lá, nổi bật giữa đại ngàn. Anh Thái đón khách với nụ cười mộc mạc nhưng ánh mắt ánh lên niềm tự hào: “Đất này trước kia gia đình tôi chỉ trồng sắn, những năm thời tiết không thuận lợi là đói quanh năm. Vậy mà, từ khi trồng cà phê được hai năm đã cho quả ngọt, gia đình tôi cũng đã từng bước thoát nghèo”.

Gia đình anh Thái có 4 ha cà phê, bắt đầu trồng từ năm 2023. Đến tháng 9/2025, những lứa quả đầu tiên cho thu hoạch. Chỉ trong 2 vụ gần đây, anh thu được khoảng 8 tấn quả, thu về 180 triệu đồng, với giá bán ổn định khoảng 26.000 đồng/kg. Anh Thái chia sẻ thêm: “Một vụ cà phê thu được 4 – 5 lần, thương lái đến tận nơi mua, không lo tồn. So với trồng sắn hay ngô, thu nhập cao gấp 8 – 9 lần”.

Trước khi đến với cây cà phê, cuộc sống gia đình anh chủ yếu trông vào vài sào sắn, nuôi thêm trâu bò nhưng thu nhập bấp bênh, cái nghèo cứ đeo bám. “Ngày ấy, trồng bao nhiêu cũng không đủ mua phân cho vụ sau. Nay thì khác. Cà phê giúp mình có tích lũy, lo được cho con cái học hành”, anh Thái trải lòng.

Không chỉ mang lại thu nhập, cà phê còn thay đổi tư duy sản xuất của người Mông vốn quen lối canh tác cũ. “Cà phê phải biết chăm, biết phòng sâu đục thân, biết tỉa cành. Mình học dần rồi quen, thấy trồng cây cũng cần tính toán chứ không phải làm theo thói quen như trước,” anh Thái nói. Từ cách làm của anh, điều đáng quý nhất là người dân trong vùng đã bắt đầu thay đổi suy nghĩ: Không còn trông chờ, không còn sợ thử nghiệm cái mới.

Mở lối cho cây trồng chủ lực mới của Na Son

Từ mô hình của anh Thái, cây cà phê đã lan ra khắp xã Na Son. Hiện Tổ 2 có hơn chục hộ đã trồng theo, trong đó có hộ Lò Văn Thư, Lò Văn Hội, mỗi nhà trồng gần 1 ha. Những đồi đất xấu một thời bắt đầu được phủ xanh bởi cà phê, thay cho sắn và cỏ dại. Anh Lò Văn Thư chia sẻ: “Hồi đầu nghe vận động trồng ai cũng sợ, nghĩ đất này trồng được gì. Đến lúc thấy vườn cà phê của anh Thái có hoa, có quả, bán được tiền thì dân bản ai cũng muốn trồng theo”.

Cà phê Na Son đang trở thành hướng thoát nghèo mới cho vùng đất còn nhiều gian khó. Na Son hiện có 4 dân tộc sinh sống, trong đó người Thái chiếm 40,91%, người Mông 40,42%. Đời sống kinh tế tuy cải thiện nhưng tỷ lệ hộ nghèo vẫn còn 28,94%. Vì vậy, bài toán sinh kế bền vững luôn cấp thiết. Cà phê, với sự phù hợp về khí hậu, đất đai, đang là lời giải đáng kỳ vọng.

Trao đổi với chúng tôi, ông Quảng Văn Phong, Chủ tịch UBND xã Na Son khẳng định: “Từ những mô hình như hộ anh Hạng A Thái, chúng tôi xác định cà phê sẽ là cây trồng chủ lực của Na Son trong giai đoạn tới. Xã đã quy hoạch và đưa vào Nghị quyết Đại hội nhiệm kỳ 2025 – 2030 mục tiêu phát triển 1.000 ha cà phê. Chúng tôi coi đây là hướng đi chiến lược để giảm nghèo bền vững, nâng thu nhập cho bà con.”

Theo ông Phong, thời gian tới xã sẽ triển khai đồng bộ nhiều giải pháp: Hỗ trợ tập huấn kỹ thuật, thu hút doanh nghiệp liên kết thu mua, đồng thời lồng ghép các chương trình giảm nghèo, chương trình phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số để người dân yên tâm sản xuất. “Không chỉ dừng ở việc trồng, chúng tôi tính tới việc xây dựng thương hiệu, đưa cà phê Na Son trở thành sản phẩm đặc trưng, tiến tới tham gia OCOP”, ông Phong khẳng định. 

Chia tay Na Son khi mặt trời đã lên khỏi đỉnh núi, sương tan dần nhường chỗ cho những vệt nắng ấm. Từ trên cao nhìn xuống, những nương cà phê xanh mướt trải dài, như tấm thảm mới phủ lên vùng đất từng chìm trong nghèo khó. Tiếng cười nói của bà con hy vọng về một vụ mùa bội thu mới vang vọng giữa không gian rộng lớn, mang lại cảm giác về một sức sống mới.

Cà phê đã mang đến Na Son không chỉ mùa quả ngọt, mà còn mang theo cả hy vọng, niềm tin và khát vọng đổi đời. Từ vài hộ trồng ban đầu, đến những đồi cà phê nối tiếp nhau, giấc mơ no ấm của vùng cao đang hiện lên rõ rệt từng ngày. Và hy vọng, trong một tương lai không xa, giữa đại ngàn Tây Bắc sẽ vang lên tên một sản phẩm mới – cà phê Na Son được nhắc đến như biểu tượng của sự bền bỉ, khát vọng vươn lên và hành trình chiến thắng cái nghèo của đồng bào dân tộc nơi đây.

Cà phê đang trở thành “chìa khóa sinh kế” của Na Son, giúp đồng bào Mông thay đổi tư duy sản xuất, nâng thu nhập gấp nhiều lần so với trồng sắn và ngô. Xã Na Son đặt mục tiêu phát triển 1.000 ha cà phê giai đoạn 2025–2030, tiến tới xây dựng thương hiệu, tham gia OCOP, tạo hướng thoát nghèo bền vững cho vùng cao.