Ngành Công Thương Đồng Nai: Động lực thúc đẩy nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu

Sau hơn một thập kỷ triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, tỉnh Đồng Nai sau sáp nhập đã vươn lên trở thành một trong những địa phương dẫn đầu cả nước về số lượng xã đạt chuẩn và chất lượng các tiêu chí. Trong đó, ngành Công Thương đóng vai trò quan trọng, góp phần hoàn thiện hạ tầng thương mại nông thôn, phát triển điện lưới quốc gia, thúc đẩy công nghiệp nông thôn và chuyển đổi số trong tiêu thụ nông sản.

Phóng viên Báo Công Thương đã có cuộc trao đổi với ông Vũ Ngọc Long, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Đồng Nai để làm rõ hơn những kết quả đạt được và định hướng trong giai đoạn tiếp theo nhằm nâng cao chất lượng xây dựng nông thôn mới tại địa phương.

- Thưa ông, ngành Công Thương Đồng Nai đã đóng vai trò và đạt được những kết quả nổi bật nào trong xây dựng nông thôn mới thời gian qua?

Ông Vũ Ngọc Long: Ngành Công Thương Đồng Nai giữ vai trò nòng cốt trong phát triển kinh tế nông thôn, với ba trọng tâm chính: thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, phát triển hạ tầng thương mại – logistics và đảm bảo cung ứng năng lượng.

Ngành đã hỗ trợ kết nối hơn 120 hợp tác xã với doanh nghiệp, tiêu thụ trên 500.000 tấn nông sản mỗi năm; xây dựng 45 chuỗi cung ứng thực phẩm an toàn. Chương trình OCOP được triển khai sâu rộng với 420 sản phẩm được công nhận đến tháng 6/2025, trong đó có 11 sản phẩm đạt 5 sao.

Về hạ tầng, toàn tỉnh có 196 chợ, 19 siêu thị, gần 400 cửa hàng tiện lợi và dự án Aeon Mall Biên Hòa đang được triển khai. Ngành cũng phối hợp quy hoạch 8 trung tâm logistics trọng điểm, hướng đến xây dựng Đồng Nai thành trung tâm logistics của vùng.

Trong lĩnh vực năng lượng, 100% hộ nông thôn đã được tiếp cận điện lưới quốc gia. Đồng thời, ngành đang nghiên cứu hỗ trợ điện mặt trời mái nhà cho hợp tác xã, hộ sản xuất.

Thương mại điện tử được đẩy mạnh, với 674 website, 7 ứng dụng bán hàng được xác nhận. Tỉnh nằm trong top 7 cả nước về chỉ số thương mại điện tử, đặc biệt thương mại điện tử xuyên biên giới đang mở ra hướng xuất khẩu mới cho doanh nghiệp địa phương.

Giai đoạn tới, ngành sẽ tiếp tục thúc đẩy kết nối sản xuất – chế biến – tiêu thụ, phát triển làng nghề ứng dụng công nghệ cao, hướng tới mục tiêu xây dựng nông thôn hiện đại, bền vững.

- Một trong những tiêu chí quan trọng của nông thôn mới là hệ thống chợ nông thôn. Tỉnh đã có những bước đầu tư, cải tạo như thế nào nhằm nâng cao chất lượng phục vụ và đảm bảo an toàn vệ sinh cho người dân nông thôn?

Ông Vũ Ngọc Long: Đồng Nai xác định chợ nông thôn là hạ tầng thương mại thiết yếu, vừa phục vụ nhu cầu dân sinh, vừa góp phần hoàn thành tiêu chí nông thôn mới. Trong giai đoạn 2021 – 2025, tỉnh triển khai đồng bộ nhiều giải pháp trên ba phương diện: đầu tư hạ tầng, bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm và nâng cao chất lượng phục vụ.

Về hạ tầng, tỉnh dự kiến xây mới, cải tạo và nâng cấp 20 chợ nông thôn với tổng vốn hơn 43 tỷ đồng, từ ngân sách tỉnh, huyện, xã và xã hội hóa. Nhiều chợ như Xuân Lộc, Tân Thành, Phước Thiện, Bù Na được đầu tư xây dựng mới; các chợ như Vĩnh An, Phú Hòa, Phú Ngọc, Phúc Nhạc, Dốc Mơ, Tân Quan… được cải tạo, chỉnh trang. Mô hình chợ mới đều chú trọng phân khu hợp lý, tách riêng khu thực phẩm tươi sống và khô, đồng thời bố trí đầy đủ nhà vệ sinh công cộng.

Công tác an toàn thực phẩm được đặc biệt quan tâm. Hiện có trên 95% chợ đã thành lập tổ kiểm tra an toàn thực phẩm nhằm kiểm soát nguồn gốc hàng hóa. Hệ thống rác thải được xử lý bài bản với thùng rác phân loại và hợp đồng thu gom hai lần/ngày.

Song song đó, tỉnh tổ chức các lớp tập huấn về vệ sinh an toàn thực phẩm, kỹ năng bán hàng và quản lý chợ cho tiểu thương. Đồng thời triển khai đánh giá, công nhận chợ đạt chuẩn văn minh, chợ văn hóa, từng bước nâng cao chất lượng thương mại nông thôn theo hướng hiện đại và an toàn.

- Điện nông thôn là yếu tố hạ tầng thiết yếu để phát triển kinh tế và nâng cao chất lượng sống. Ông đánh giá thế nào về việc cung cấp điện ở vùng sâu, vùng xa của Đồng Nai hiện nay?

Ông Vũ Ngọc Long: Hiện nay, 99,8% hộ dân Đồng Nai đã được tiếp cận điện lưới. Tuy nhiên, ở các vùng sâu, vùng xa như Suối Cát, Phú Lý, Mã Đà vẫn tồn tại khó khăn về chất lượng điện, tình trạng quá tải cục bộ, tổn thất điện năng và ảnh hưởng bởi thiên tai.

Để khắc phục, ngành điện lực Đồng Nai đã đầu tư đồng bộ vào hạ tầng: nâng cấp 120 km dây trung – hạ thế, xây dựng 45 trạm biến áp mới tại 12 xã vùng sâu và ứng dụng công nghệ giám sát SCADA tại 100% trạm chính.

Ngoài ra, tỉnh chú trọng phát triển năng lượng tái tạo như điện mặt trời mái nhà kết hợp pin lưu trữ, hỗ trợ 5.000 hộ nghèo, dân tộc thiểu số lắp đặt hệ thống công suất 3–5kWp. Một số xã vùng núi còn được cấp điện từ thủy điện nhỏ hoặc lưới điện mini (microgrid). Các điểm chưa có điện lưới được lắp trạm sạc năng lượng mặt trời miễn phí phục vụ học sinh và dân sinh.

Tỉnh cũng triển khai chính sách miễn phí kéo điện cho hộ nghèo, cho vay 0% lãi suất mua thiết bị tiết kiệm điện. Nhờ vậy, số hộ sử dụng điện mặt trời đã tăng từ 1.200 (2020) lên 12.000 hộ (2025), thời gian mất điện giảm mạnh từ 1.200 phút xuống còn 350 phút/năm.

Trong giai đoạn 2026–2030, Đồng Nai hướng tới cung cấp điện ổn định 100% hộ dân bằng điện lưới hoặc năng lượng tái tạo, giảm tổn thất điện năng xuống dưới 4% và xây dựng "lưới điện xanh" tại 60 xã nông thôn.

- Trong bối cảnh chuyển đổi số đang được đẩy mạnh, ngành Công Thương tỉnh Đồng Nai có những định hướng và giải pháp gì để hỗ trợ khu vực nông thôn tiếp cận thương mại điện tử, phát triển kinh tế số nông thôn?

Ông Vũ Ngọc Long: Ngành Công Thương Đồng Nai xác định thương mại điện tử là công cụ quan trọng để thúc đẩy kinh tế số nông thôn. Để hiện thực hóa mục tiêu này, ngành đã tham mưu ban hành các quyết định, kế hoạch nhằm hỗ trợ phát triển thương mại điện tử giai đoạn 2026 – 2030.

Tỉnh tiếp tục duy trì và phát triển Cổng thương mại điện tử tỉnh Đồng Nai, hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã, cơ sở sản xuất – kinh doanh đưa sản phẩm lên môi trường số. Đồng thời, phối hợp với các tỉnh có cổng thương mại điện tử do nhà nước vận hành để đối lưu sản phẩm, tăng khả năng tiêu thụ và quảng bá hàng hóa địa phương.

Công tác tuyên truyền được đẩy mạnh thông qua các kênh truyền thông, trang thông tin điện tử và sự kiện như Ngày mua sắm trực tuyến. Hoạt động đào tạo cũng được chú trọng với các chương trình tập huấn livestream, hội chợ thanh toán không dùng tiền mặt, hội thảo về giao dịch điện tử.

Về hạ tầng, tỉnh hỗ trợ xây dựng điểm tập kết hàng hóa tại trung tâm xã, phường và khuyến khích doanh nghiệp đầu tư kho bảo quản lạnh cho nông sản.

Mục tiêu đến năm 2025, có 50% hợp tác xã nông nghiệp tham gia thương mại điện tử, tăng 20% giá trị xuất khẩu nông sản qua kênh số, và hình thành ít nhất 5 thương hiệu nông sản địa phương nằm trong nhóm bán chạy trên các sàn thương mại điện tử lớn. Qua đó, góp phần đưa nông thôn trở thành khu vực phát triển kinh tế số năng động, nâng cao đời sống người dân.

- Để nâng cao hiệu quả chương trình xây dựng nông thôn mới tại Đồng Nai, đặc biệt là trong lĩnh vực ngành Công Thương, ông có những định hướng gì?

Ông Vũ Ngọc Long: Tôi kỳ vọng triển khai 6 đột phá chiến lược nhằm nâng cao hiệu quả chương trình xây dựng nông thôn mới gắn với chuyển đổi số, tập trung vào ba trụ cột: kết nối thị trường, nâng cao giá trị nông sản và phát triển bền vững.

Thứ nhất, từng bước xử lý các chợ nông thôn hoạt động kém hiệu quả hoặc không hoạt động. Mỗi năm, ngành sẽ chọn từ 1 – 2 chợ để đề xuất phương án xử lý, cải tạo hoặc chuyển đổi phù hợp.

Thứ hai, đầu tư phát triển hạ tầng năng lượng xanh, đặc biệt là trạm sạc xe điện, kho lưu trữ năng lượng như xăng sinh học, hydro, amoniac... Mục tiêu là đáp ứng 100% nhu cầu cho phương tiện giao thông sử dụng năng lượng sạch trong tương lai.

Thứ ba, đào tạo nguồn nhân lực số tại khu vực nông thôn thông qua chương trình “Nông dân thế hệ Z”, hướng dẫn kỹ năng bán hàng trực tuyến, quảng cáo số cho 1.000 thanh niên nông thôn. Đến năm 2026, phấn đấu 100% xã nông thôn mới có hợp tác xã kết nối với sàn thương mại điện tử uy tín, 70% hộ nông dân biết bán hàng qua nền tảng số.

Thứ tư, kết nối và mở rộng thị trường tiêu thụ. Đồng Nai sẽ hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã tham gia các sàn thương mại điện tử trong và ngoài nước, cũng như các hội chợ ảo quy mô vùng và quốc gia.

Thứ năm, thể chế hóa chính sách hỗ trợ. Trên cơ sở Luật Thương mại điện tử, ngành sẽ tham mưu ban hành chính sách phù hợp với điều kiện và đặc thù kinh tế - xã hội của tỉnh.

Cuối cùng, tất cả các giải pháp đều hướng đến mục tiêu chuyển đổi nông thôn thành “vùng kinh tế xanh – số”, nơi nông dân làm chủ công nghệ, nông sản vươn ra thị trường quốc tế. Thành công sẽ được đo bằng ba chỉ số cụ thể: thu nhập nông dân tăng nhờ bán hàng qua thương mại điện tử, chi phí trung gian giảm, và xuất hiện ít nhất 5 thương hiệu nông sản có doanh thu cao từ kênh số. Đây không chỉ là nhiệm vụ kinh tế mà còn là trách nhiệm xã hội để bảo đảm không ai bị bỏ lại phía sau trong kỷ nguyên số.

- Xin cảm ơn ông!