Cùng làm, cùng tháo gỡ: Bộ Công Thương trực tiếp vào cuộc với địa phương

Trong bối cảnh cải cách thủ tục hành chính vẫn còn nhiều “nút thắt” tồn tại dai dẳng, nhất là ở những lĩnh vực cần phối hợp liên ngành, Bộ Công Thương đã triển khai một bước đi được xem là đột phá và khác biệt: Cử 34 cán bộ lãnh đạo cấp Cục, Vụ trực tiếp xuống địa phương, sát cánh cùng chính quyền cơ sở tháo gỡ vướng mắc thực tiễn.

Cách làm này không chỉ thể hiện tinh thần hành động quyết liệt mà còn mở ra một hướng tiếp cận mới, chủ động, đồng hành và thực chất, nhận được sự đánh giá cao từ người dân, doanh nghiệp và dư luận xã hội. Phóng viên Báo Công Thương đã có cuộc trao đổi với PGS.TS. Trần Lê Hưng, Đại học Gustave Eiffel (Pháp) xung quanh vấn đề trên.

Bộ Công Thương “cùng làm, cùng tháo gỡ” với địa phương

- Sau hơn một tháng thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, ông nhìn nhận thế nào về hiệu quả cải cách hành chính và chất lượng cung ứng dịch vụ công? Những khó khăn, vướng mắc lớn nhất trong quá trình triển khai hiện nay là gì? Theo ông, mô hình này có thể mở ra những đột phá nào trong thu hút đầu tư, cải thiện môi trường kinh doanh và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương?

PGS.TS. Trần Lê Hưng: Việc triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp là một bước đi có tính cải cách rất rõ rệt, không chỉ ở tầm thể chế mà còn trong tổ chức thực thi. Sau hơn một tháng vận hành, có thể thấy hiệu quả bước đầu là tạo ra sự phân định rõ ràng hơn giữa chức năng quản lý nhà nước và cung ứng dịch vụ công. Từ đó, giảm thiểu chồng chéo, nâng cao tính chuyên nghiệp và tốc độ phản ứng của bộ máy hành chính.

Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất hiện nay là vấn đề điều phối nhân sự và năng lực thực thi ở cấp cơ sở. Việc chuyển đổi mô hình hành chính không đơn thuần là tái sắp xếp tổ chức, mà đòi hỏi sự thay đổi tư duy, thói quen làm việc và cả phương thức ra quyết định. Ngoài ra, sự đồng bộ giữa các cấp, đặc biệt là giữa chính quyền cấp tỉnh và cấp xã, đang cần thời gian để tinh chỉnh và hoàn thiện.

Về dài hạn, mô hình này có thể tạo ra đột phá thực chất trong cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh. Khi bộ máy tinh gọn, minh bạch và có trách nhiệm rõ ràng hơn, nhà đầu tư sẽ thấy yên tâm hơn trong việc ra quyết định. Đồng thời, việc rút ngắn quy trình, đơn giản hóa thủ tục hành chính và tăng cường tính trách nhiệm giải trình cũng tác động tích cực đến năng lực cạnh tranh cấp địa phương.

- Bộ Công Thương vừa cử lãnh đạo các Cục, Vụ trực tiếp tham gia hỗ trợ 34 địa phương triển khai sắp xếp bộ máy chính quyền hai cấp trong lĩnh vực ngành Công Thương. Ông đánh giá thế nào về ý nghĩa, tác động thực tiễn và tính đột phá của sáng kiến này?

PGS.TS. Trần Lê Hưng: Tôi đánh giá rất cao sáng kiến này của Bộ Công Thương. Đây là một động thái hiếm có và có tính dẫn dắt, khi một bộ quản lý ngành chủ động đưa lực lượng lãnh đạo, quản lý có kinh nghiệm trực tiếp về cơ sở để “cùng làm, cùng tháo gỡ”.

Về ý nghĩa, có thể nói đây là sự cụ thể hóa tinh thần đồng hành cùng địa phương, không chỉ ở mức độ chỉ đạo hành chính mà ở cấp độ cộng tác chuyên sâu. Khi các Cục, Vụ hiểu thực tiễn địa phương, chính sách ngành sẽ khả thi hơn và bám sát thực tế hơn.

Về mặt đột phá, sáng kiến này có thể là bước khởi đầu cho một cách tiếp cận mới trong quản trị ngành, đồng thời mở ra cơ chế phối hợp ngang, tạo sự tương hỗ và gắn kết giữa trung ương và địa phương.

Hỗ trợ địa phương không thể là phong trào

- Theo ông, cần những điều kiện nào để sáng kiến này không chỉ dừng ở giải pháp tình thế mà trở thành một cơ chế phối hợp thường xuyên, hiệu quả và bền vững giữa trung ương và địa phương?

PGS.TS. Trần Lê Hưng: Tôi tin rằng mô hình này hoàn toàn có thể trở thành tham chiếu tốt cho các bộ, ngành khác, đặc biệt là các ngành có hệ thống quản lý chuyên ngành sâu. Để sáng kiến này không dừng ở “giải pháp tình thế” mà phát triển thành một cơ chế phối hợp dài hạn, theo tôi, cần 3 điều kiện chính:

Một là thể chế hóa bằng văn bản cấp Chính phủ hoặc Thủ tướng, quy định rõ vai trò, quyền hạn và trách nhiệm của các bộ khi tham gia hỗ trợ địa phương.

Hai là xây dựng ngân sách phối hợp linh hoạt, có thể trích từ cả nguồn trung ương và địa phương để đảm bảo hoạt động lâu dài.

Ba là đào tạo, chuẩn hóa đội ngũ cán bộ biệt phái hoặc hỗ trợ chuyên trách, tránh tình trạng cử người đi chỉ mang tính hình thức mà thiếu năng lực xử lý tình huống cụ thể tại cơ sở.

- Ông có kỳ vọng gì vào sự phối hợp giữa các bộ, ngành Trung ương và chính quyền địa phương nhằm bảo đảm thành công của mô hình chính quyền địa phương hai cấp? Đâu là những trọng tâm cần ưu tiên để các bộ, ngành đồng hành hiệu quả cùng địa phương trong giai đoạn chuyển đổi hiện nay?

PGS.TS. Trần Lê Hưng: Tôi kỳ vọng sự phối hợp giữa Trung ương và địa phương sẽ chuyển từ mối quan hệ hành chính, mệnh lệnh sang mối quan hệ đối tác phát triển. Khi các bên cùng chia sẻ mục tiêu, dữ liệu và cùng tham gia xử lý vấn đề, hiệu quả chính sách sẽ được nâng lên đáng kể.

Với trọng tâm ưu tiên trong giai đoạn chuyển đổi hiện nay, tôi cho rằng có 3 lĩnh vực mà các bộ, ngành cần tập trung:

Thứ nhất, hỗ trợ chuẩn hóa quy trình hành chính và số hóa toàn bộ chuỗi cung ứng dịch vụ công tại cấp địa phương.

Thứ hai, đồng hành trong đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng cho đội ngũ công chức địa phương, nhất là các kỹ năng phân tích chính sách, lập kế hoạch và điều phối liên ngành.

Thứ ba, thiết lập cơ chế giám sát, phản hồi hai chiều, không chỉ kiểm tra mà còn tư vấn, hỗ trợ, giúp địa phương tự điều chỉnh và nâng cao năng lực thực thi.

Nếu làm được những điều này, mô hình chính quyền địa phương hai cấp sẽ không chỉ là cải cách hành chính đơn thuần, mà là nền tảng cho một nền quản trị hiện đại, linh hoạt và định hướng phát triển.

Xin cảm ơn ông!

Trước khi các cán bộ được cử về hỗ trợ địa phương triển khai mô hình chính quyền hai cấp, ngày 31/7, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên chủ trì cuộc họp với lãnh đạo các Cục, Vụ trực thuộc Bộ. Tại cuộc họp, Bộ trưởng nhấn mạnh một số nhiệm vụ quan trọng cần tập trung thực hiện.

Cụ thể, các cán bộ lãnh đạo cấp Cục, Vụ khi về địa phương phải nắm bắt thực tế tình hình, đánh giá khả năng thực thi nhiệm vụ theo phân cấp của cán bộ cấp tỉnh, cấp xã trong lĩnh vực quản lý nhà nước về ngành Công Thương. Đồng thời, thông qua việc nắm bắt, đánh giá, cần tham gia góp ý và đề xuất đối với cơ sở từ lãnh đạo Sở Công Thương, lãnh đạo tỉnh về việc sắp xếp, bố trí nhân sự làm công tác chuyên môn quản lý nhà nước trong lĩnh vực Công Thương sao cho phù hợp. Đặc biệt, các cán bộ phải hướng dẫn, giúp đỡ cán bộ cấp tỉnh, cấp xã trong lĩnh vực Công Thương về nghiệp vụ.