Đại biểu Quốc hội 'hiến kế' phát triển kinh tế - xã hội

Ngày 17/6, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội tiếp tục thảo luận ở hội trường về đánh giá bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước năm 2024; tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước những tháng đầu năm 2025; phê chuẩn quyết toán ngân sách nhà nước năm 2023; việc chuyển tiếp áp dụng một số cơ chế, chính sách đặc thù đã được Quốc hội cho phép thực hiện tại một số địa phương sau khi thực hiện sắp xếp bộ máy, mở rộng địa giới hành chính theo chủ trương của Đảng, Nhà nước; công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2024; kết quả thực hiện mục tiêu quốc gia về bình đẳng giới năm 2024.

Xử lý tồn tại trong sắp xếp công ty nông lâm nghiệp và tài sản công dôi dư

Góp ý thảo luận, Đại biểu Nguyễn Quốc Luận (Đoàn Yên Bái) bày tỏ sự đồng tình thống nhất rất cao với các báo cáo của Chính phủ và các cơ quan của Quốc hội. Ông cho rằng báo cáo đã đánh giá toàn diện, chỉ ra được các tồn tại, nguyên nhân và đưa ra giải pháp quyết liệt. Tuy nhiên, ông kiến nghị cần đặc biệt quan tâm đến hai vấn đề lớn.

Thứ nhất, việc sắp xếp, đổi mới hoạt động các công ty nông, lâm nghiệp. Đây là lĩnh vực có ý nghĩa quan trọng về kinh tế, xã hội và quốc phòng, nhất là ở các vùng đồng bào dân tộc thiểu số, biên giới, vùng sâu vùng xa. Dù đã ban hành nhiều chính sách như Nghị quyết số 30, Kết luận số 82, Nghị quyết số 109 của Quốc hội và Chỉ thị số 33 của Thủ tướng, công tác triển khai vẫn còn chậm.

Theo ông Nguyễn Quốc Luận, nhiều công ty nông, lâm nghiệp có vốn, tài sản nhỏ bé, hoạt động chưa hiệu quả, đặc biệt là vấn đề liên quan đến công nợ, chế độ chính sách cho người lao động, xử lý tài sản. Việc chồng lấn đất đai giữa các công ty và người dân vẫn còn phổ biến, dẫn đến tranh chấp, khiếu kiện kéo dài nhiều năm. Do đó, ông đề nghị Chính phủ khẩn trương phê duyệt phương án sắp xếp công ty nông, lâm nghiệp, chỉ đạo các bộ ngành rà soát, đơn giản hóa thủ tục, phân cấp mạnh cho địa phương để xử lý các tồn tại kéo dài, đảm bảo hiệu quả hoạt động.

Thứ hai, liên quan đến kết quả thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2024. Dù báo cáo đánh giá kỹ lưỡng và Thủ tướng đã ban hành Công điện số 80 ngày 1/6/2025 để đẩy nhanh xử lý tài sản công, nhưng kết quả chưa như mong đợi. Tính đến hết năm 2024, còn tới 62.739 cơ sở chưa được phê duyệt phương án xử lý. Trong khi đó, dự kiến khi sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã, bỏ cấp huyện, sẽ phát sinh thêm lượng lớn tài sản công dôi dư, riêng trụ sở công đã ước tính dôi dư tới 4.226 trụ sở. Ông đề nghị cần ban hành văn bản hướng dẫn rõ ràng, phân cấp cho địa phương có thẩm quyền chủ động xử lý, tránh kéo dài gây thất thoát.

Phát huy 3 đột phá chiến lược

Đại biểu Trần Hoàng Ngân (Đoàn TP Hồ Chí Minh) bày tỏ sự đồng tình với các báo cáo kinh tế - xã hội. Ông nhấn mạnh năm 2024 và 5 tháng đầu năm 2025, Việt Nam đạt và vượt 15/15 chỉ tiêu, kiểm soát lạm phát dưới 4% liên tiếp 10 năm, xuất siêu liên tục từ năm 2016 đến nay, thu nhập bình quân đầu người tiếp cận chuẩn trung bình cao. Ông đánh giá cao các chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu tăng 2 bậc, chỉ số thương hiệu tăng 1 bậc và đặc biệt chỉ số hạnh phúc tăng 8 bậc, từ hạng 77 năm 2021 lên hạng 46 trong năm nay.

Đại biểu Trần Hoàng Ngân đề xuất ba nhóm giải pháp lớn. Thứ nhất, kiên trì ba đột phá chiến lược về thể chế, hạ tầng và nhân lực. Trong đó thể chế là điểm nghẽn của các điểm nghẽn. Kỳ họp thứ 9 là kỳ họp lịch sử khi Quốc hội đã và sẽ thông qua 65 luật, nghị quyết, tạo khung pháp lý cho sự phát triển, thể chế hóa Nghị quyết 60.

Thứ hai, tái cơ cấu ba động lực truyền thống: xuất khẩu, đầu tư và tiêu dùng. Về tiêu dùng, ông đề nghị Chính phủ trình Quốc hội điều chỉnh thuế thu nhập cá nhân, nâng mức giảm trừ gia cảnh để tăng tổng cầu nội địa, hỗ trợ thị trường 100 triệu dân.

Thứ ba, khai thông ba động lực mới gồm khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; và khai thác không gian phát triển mới từ việc thành lập 34 tỉnh mới sau sắp xếp hành chính. Theo ông, nếu có thể chế tương thích và đầu tư hạ tầng kịp thời, ba động lực này sẽ thúc đẩy tăng trưởng.

Bên cạnh đó, ông kêu gọi phát huy lợi thế quốc gia về nông nghiệp, kinh tế biển, du lịch và dịch vụ chất lượng cao. Nông nghiệp cần chuyển sang công nghệ cao, thông minh, đáp ứng thị trường toàn cầu. Kinh tế biển phải được đầu tư bài bản vào lĩnh vực hàng hải, dầu khí, năng lượng, thủy sản. Du lịch cần đầu tư hạ tầng tốt hơn để trở thành xuất khẩu tại chỗ. Dịch vụ tài chính, y tế chất lượng cao có thể trở thành động lực tăng trưởng nếu được khai thác hiệu quả.

Bổ sung chính sách cho cán bộ dân tộc thiểu số

Đại biểu Siu Hương (Đoàn Gia Lai) bày tỏ sự đồng tình với báo cáo của Chính phủ và báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội. Bà đánh giá cao những kết quả tích cực về tăng trưởng, ổn định kinh tế vĩ mô, an sinh xã hội và chuyển đổi số trong thời gian qua, đồng thời đề xuất hai kiến nghị quan trọng liên quan đến công tác cán bộ người dân tộc thiểu số.

Thứ nhất, bà đề nghị cần sớm sửa đổi hoặc thay thế Quyết định 402 ngày 14/3/2016 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Đề án phát triển đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức người dân tộc thiểu số. Bà cho rằng mô hình tổ chức chính quyền địa phương hiện nay đã chuyển sang 2 cấp (tỉnh và xã), nhưng Quyết định 402 vẫn áp dụng mô hình 3 cấp (tỉnh, huyện, xã) và không còn phù hợp. Việc sáp nhập các tỉnh đòi hỏi tính toán lại cơ cấu dân tộc trên từng địa bàn, điều chỉnh tỷ lệ cán bộ người dân tộc thiểu số gắn với chỉ số phát triển nguồn nhân lực địa phương. Bà kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành sớm tham mưu sửa đổi văn bản, bổ sung tiêu chí đánh giá cán bộ người dân tộc thiểu số trong từng ngành, từng lĩnh vực.

Thứ hai, đại biểu Siu Hương đề nghị cần xây dựng một chiến lược dài hạn, tổng thể về công tác đào tạo, tạo nguồn cán bộ dân tộc thiểu số. Bà dẫn lại hệ thống chính sách được ban hành từ Nghị quyết số 24, Kết luận 65, đến 8 luật, 5 nghị quyết của Quốc hội, cùng với hàng chục văn bản hướng dẫn của Chính phủ, Thủ tướng và các bộ, ngành. Tuy nhiên, theo báo cáo số 2017 của Hội đồng Dân tộc ngày 31/12/2024, tỷ lệ cán bộ dân tộc thiểu số vẫn thấp: chỉ khoảng 7,2% cấp tỉnh và 5,8% cấp huyện tại các địa phương có đông đồng bào dân tộc thiểu số; cấp Trung ương còn thấp hơn. Nhiều cán bộ chưa đạt chuẩn chức danh, thiếu chuyên môn sâu và kỹ năng quản trị trong bối cảnh chuyển đổi số.

Với thực tế mới khi chính quyền địa phương chuyển sang 2 cấp và việc sáp nhập tỉnh đang diễn ra theo Nghị quyết số 202, bà kiến nghị Chính phủ cần xây dựng một đề án tổng thể gắn kết từ quy hoạch đến đào tạo, tuyển dụng, sử dụng, bổ nhiệm cán bộ dân tộc thiểu số. Trong đó cần rà soát, sửa đổi hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, bổ sung cơ chế chính sách đặc thù trong công tác cán bộ dân tộc thiểu số: tiêu chuẩn, điều kiện, lộ trình đào tạo, cơ chế phát hiện, tạo nguồn sớm. Bà khẳng định, với quyết sách đúng đắn, đội ngũ cán bộ người dân tộc thiểu số sẽ đủ mạnh, đủ tâm và đủ tầm để góp phần phát triển đất nước bền vững.