Đắk Lắk: Cơ chế đặc thù là đòn bẩy phát triển đô thị
Những cơ chế, chính sách đặc thù đang thúc đẩy đô thị hóa, thu hút đầu tư và nâng tầm vai trò các xã, phường ở Đắk Lắk thành trung tâm vùng Tây Nguyên.
Khởi động dự án hơn 8.036 tỷ đồng
Tháng 11/2022, Quốc hội khóa XV đã thông qua Nghị quyết 72/2022/QH15, mở ra khung pháp lý cho việc áp dụng “cơ chế, chính sách đặc thù” đối với Buôn Ma Thuột. Theo nghị quyết, Buôn Ma Thuột được hưởng ưu đãi về quản lý tài chính, ngân sách nhà nước; phân cấp quản lý quy hoạch; thu hút đầu tư và đãi ngộ đặc biệt cho chuyên gia, nhà khoa học, người có tài năng nổi bật. Điều này được kỳ vọng sẽ tạo điều kiện thuận lợi để thu hút nguồn lực, nâng cao năng lực cạnh tranh của thành phố.
Ngã Sáu, phường Buôn Ma Thuột. Ảnh: Vũ Long.
Đến ngày 27/6/2025, Quốc hội ban hành Nghị quyết số 227/2025/QH15, trong đó, xác định cho phép các xã, phường mới tương ứng với địa bàn TP. Buôn Ma Thuột (cũ) sau khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính được tiếp tục áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù tại Nghị quyết số 72/2022/QH15.
Theo UBND tỉnh Đắk Lắk, sau sáp nhập còn 6 xã phường (trước đây là TP. Buôn Ma Thuột), tỉnh đang thực hiện thủ tục đầu tư 1 Dự án phát triển đô thị khu vực phía Đông và dọc hành lang suối Ea Nao - Ea Tam. Công trình đã được Thủ tướng phê duyệt Dự án tại Quyết định số 1019/QĐ- TTg ngày 27/5/2025, với tổng mức đầu tư dự kiến hơn 8.036 tỷ đồng. Trong đó, hơn 3.638 tỷ đồng vốn vay ODA từ Hàn Quốc, chiếm khoảng 45,27%. Phần còn lại gần 4.398 tỷ đồng là vốn đối ứng, trong đó địa phương góp 30%, phần còn lại từ ngân sách Trung ương.
Hiện tại, UBND tỉnh Đắk Lắk đã giao cho Ban Quản lý Dự án đầu tư xây dựng công trình dân dụng và công nghiệp tỉnh chịu trách nhiệm lập hồ sơ báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, đồng thời hoàn thiện các thủ tục chuẩn bị đầu tư. Mục tiêu là đảm bảo toàn bộ quy trình, từ chuẩn bị đến bắt đầu thi công được diễn ra xuyên suốt, tránh gián đoạn, đặc biệt trong bối cảnh mô hình chính quyền chuyển sang 2 cấp.
Dự án trên được kỳ vọng sẽ trở thành động lực “thay da đổi thịt” cho các xã, phường ở Đắk Lắk. Nó không chỉ giúp chỉnh trang đô thị, nâng cấp kết cấu hạ tầng, mà còn tạo điều kiện thuận lợi để thu hút đầu tư, phát triển kinh tế - xã hội, cải thiện đời sống nhân dân, nhất là tại các khu đô thị mới, phường, xã sau sắp xếp.
Tác động rộng lớn của cơ chế đặc thù
Theo UBND tỉnh Đắk Lắk, ngay từ đầu năm 2025, ngân sách được phân bổ để thực hiện Nghị quyết 72/2022/QH15 đã cho phép TP. Buôn Ma Thuột (cũ) về chi tiêu phát triển và hoạt động ổn định. Cụ thể, ngân sách bổ sung 187 tỷ đồng để chi cho đầu tư phát triển; 144,38 tỷ đồng chi thường xuyên; cùng với khoản tiết kiệm 10 % cho cải cách tiền lương khoảng 5 tỷ đồng.
Đường Võ Nguyên Giáp kết nối trung tâm phường Buôn Ma Thuột và cảng hàng không Buôn Ma Thuột. Ảnh: Vũ Long
Sau khi sắp xếp, các phường, xã mới đã được giao nguyên dự toán ngân sách tương ứng, bảo đảm mọi hoạt động từ chi thường xuyên đến đầu tư phát triển vẫn được kế thừa, tiếp nối. Một số nội dung chi đặc thù đã được chuyển giao cho cấp xã/phường hoặc do cấp tỉnh tiếp tục thực hiện.
Ông Vũ Văn Hưng, Bí thư Đảng ủy phường Tân An, nguyên Chủ tịch UBND TP. Buôn Ma Thuột (cũ) cho biết, hiện nay, phường Tân An cùng các địa phương khác vẫn được thụ hưởng toàn bộ những ưu đãi từ Nghị quyết 72. Điều này đồng nghĩa với việc dù mô hình chính quyền thay đổi, nhưng cơ chế, chính sách đặc thù vẫn bảo toàn, tạo thuận lợi, bảo vệ lợi ích người dân cũng như đảm bảo tính ổn định trong sự phát triển địa phương.
Còn ông Trương Công Thái, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk nhấn mạnh, việc tiếp tục áp dụng cơ chế đặc thù cho các xã, phường sau sắp xếp không chỉ giúp bảo đảm quyền lợi, mà còn tạo động lực mạnh mẽ để địa phương chủ động, linh hoạt hơn trong quản lý, phát triển. Nhờ vậy, địa phương có thể tận dụng cơ chế mở để thu hút đầu tư, phát triển đô thị và thực hiện các dự án trọng điểm phục vụ dân sinh.
Nghị quyết số 72/2022/QH15 xác định, tỉnh Đắk Lắk được vay thông qua phát hành trái phiếu chính quyền địa phương, các nguồn tài chính khác trong nước và từ nguồn vay nước ngoài của Chính phủ vay về cho tỉnh vay lại với tổng mức dư nợ vay không vượt quá 40% số thu ngân sách tỉnh được hưởng theo phân cấp. Tỉnh được phân bổ thêm 45% số chi tính theo định mức dân số của thành phố Buôn Ma Thuột (cũ) theo nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước năm 2022 khi xây dựng dự toán chi thường xuyên ngân sách năm 2023, trong thời gian thực hiện Nghị quyết từ 01/01/2023 và thực hiện trong 5 năm.
