Thông qua Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân: Cắt giảm thủ tục, tăng hiệu lực quản lý

Tiếp thu toàn diện ý kiến Quốc hội

Sáng 26/6, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân với 433/435 đại biểu có mặt tán thành. Trước khi biểu quyết, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại của Quốc hội Lê Tấn Tới đã thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý toàn bộ dự thảo Luật.

Theo Chủ nhiệm Lê Tấn Tới, tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã thảo luận tại Tổ và Hội trường về dự án Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân. Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo nghiên cứu, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, kết quả thể hiện trong Báo cáo số 1344/BC-UBTVQH.

Về đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo rà soát toàn bộ dự thảo Luật để chỉnh lý, bảo đảm các quy định được rõ ràng, thực chất, ngắn gọn, không quy định chung chung, chỉ quy định những nội dung thuộc thẩm quyền của Quốc hội, bám sát thực tiễn, bảo đảm tính khả thi. Đã xây dựng, chỉnh lý các điều luật rõ ràng, cụ thể, không trùng lặp với nội dung đã được quy định trong các dự luật khác, góp phần đơn giản, gọn nhẹ nội dung của luật, bảo đảm dễ hiểu, dễ thực hiện.

Dự thảo quy định rõ về phân cấp trong quản lý nhà nước, trách nhiệm của các bên kiểm soát, xử lý dữ liệu cá nhân, bên thứ ba, lực lượng bảo vệ dữ liệu cá nhân. Cắt giảm 04 dịch vụ trong tổng số 5 dịch vụ do Chính phủ trình xuống còn 01 dịch vụ là Dịch vụ xử lý dữ liệu cá nhân. Dự thảo Luật không còn quy định về thủ tục hành chính, trình tự, hồ sơ mà giao Chính phủ quy định. Bỏ quy định về điều kiện kinh doanh dịch vụ tổ chức bảo vệ dữ liệu cá nhân, dịch vụ chuyên gia bảo vệ dữ liệu cá nhân. Bỏ quy định về Cổng thông tin quốc gia về bảo vệ dữ liệu cá nhân, bỏ các trình tự, thủ tục cung cấp dữ liệu cá nhân, xếp hạng tín nhiệm bảo vệ dữ liệu cá nhân và cấp chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ xếp hạng tín nhiệm bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Dự thảo Luật tiếp thu, chỉnh lý có 5 chương và 39 điều (giảm 2 chương, 29 điều so với dự thảo Luật do Chính phủ trình), trong đó đã bỏ 19 điều, ghép nội dung 21 điều thành 9 điều và bổ sung 2 điều mới.

Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và hộ kinh doanh

Về những quy định chung, đa số ý kiến đại biểu Quốc hội nhất trí sự cần thiết ban hành Luật. Một số ý kiến góp ý về thời điểm thông qua, tính thống nhất với hệ thống pháp luật, tính tương thích với điều ước quốc tế có liên quan mà Việt Nam là thành viên, tính khả thi, tên gọi của Luật và bố cục dự thảo Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân. Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo tiếp thu đầy đủ.

Về phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng, giải thích từ ngữ, nguyên tắc bảo vệ dữ liệu cá nhân, áp dụng pháp luật, hành vi bị nghiêm cấm, xử lý vi phạm và hợp tác quốc tế, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo tiếp thu. Trong đó, chỉnh sửa khái niệm “dữ liệu cá nhân” và bổ sung các định nghĩa mới như “dữ liệu cá nhân cơ bản”, “dữ liệu cá nhân nhạy cảm”, “bảo vệ dữ liệu cá nhân”, “đánh giá tác động xử lý dữ liệu cá nhân”. Chỉnh lý quy định cấm mua, bán dữ liệu cá nhân, trừ trường hợp luật có quy định khác. Bổ sung Điều 17 quy định về chuyển giao dữ liệu cá nhân.

Thiết kế lại quy định xử lý vi phạm pháp luật về bảo vệ dữ liệu cá nhân (Điều 8) theo tính chất, mức độ, hậu quả của hành vi vi phạm. Đối với hành vi mua, bán dữ liệu cá nhân, có thể phạt đến 10 lần khoản thu có được từ hành vi vi phạm. Hành vi vi phạm quy định chuyển dữ liệu cá nhân xuyên biên giới có mức phạt tiền tối đa 5% doanh thu năm liền trước. Các hành vi vi phạm khác mức phạt tiền tối đa là 03 tỷ đồng. Cá nhân vi phạm thì mức xử phạt bằng một phần hai tổ chức.

Về quyền và nghĩa vụ của chủ thể dữ liệu cá nhân, nhiều ý kiến cho rằng dự thảo Luật đang tuyệt đối hóa quyền của chủ thể dữ liệu cá nhân. Đề nghị quy định các quyền rõ ràng hơn, chặt chẽ hơn để tránh lạm dụng; cân nhắc thời gian thực hiện quyền là 72 giờ.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thiết kế lại Điều 4 về quyền của chủ thể dữ liệu, bổ sung quy định về nghĩa vụ của chủ thể khi thực hiện quyền: phải tuân thủ pháp luật, nghĩa vụ hợp đồng, không cản trở, không xâm phạm quyền của người khác. Đồng thời, các quy định về thời hạn xử lý yêu cầu của chủ thể dữ liệu được đưa vào từng điều cụ thể và giao Chính phủ quy định chi tiết.

Về bảo vệ dữ liệu cá nhân trong quá trình xử lý, sử dụng, nhiều ý kiến góp ý về cơ chế bảo đảm thực hiện yêu cầu của chủ thể dữ liệu cá nhân, xử lý dữ liệu cụ thể, các trường hợp không cần sự đồng ý, chuyển ra nước ngoài, đánh giá tác động, bảo vệ dữ liệu trong một số lĩnh vực cụ thể.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo quy định rõ các hoạt động xử lý dữ liệu cá nhân như: thu thập, phân tích, mã hóa, giải mã, chỉnh sửa, xóa, khử nhận dạng, cung cấp, công khai, chuyển giao… Đối với chuyển dữ liệu cá nhân xuyên biên giới, thay thế cơ chế xin phép bằng hậu kiểm thông qua hồ sơ đánh giá tác động. Chỉ kiểm tra khi cần thiết. Hồ sơ chỉ cần lập một lần, cập nhật khi có thay đổi. Nếu đã thực hiện theo Luật này thì không cần đánh giá lại theo Luật Dữ liệu.

Bổ sung cơ chế bảo vệ dữ liệu cho người bị mất, hạn chế năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi.

Về lực lượng, biện pháp, điều kiện bảo đảm, nhiều đại biểu góp ý về tiêu chuẩn kỹ thuật, nâng cao năng lực, miễn trừ thuê chuyên gia cho doanh nghiệp nhỏ, khởi nghiệp.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã bỏ các quy định không rõ ràng, không cần thiết đã được điều chỉnh bởi luật khác. Lực lượng bảo vệ dữ liệu gồm: Cơ quan chuyên trách thuộc Bộ Công an, bộ phận trong tổ chức, cá nhân cung cấp dịch vụ, lực lượng được huy động tham gia bảo vệ.

Doanh nghiệp nhỏ, khởi nghiệp được lựa chọn thực hiện hoặc không thực hiện lập hồ sơ, chỉ định nhân sự bảo vệ dữ liệu trong 5 năm từ ngày Luật có hiệu lực. Hộ kinh doanh, doanh nghiệp siêu nhỏ được miễn.

Ngoài các nội dung trên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo chỉnh lý trách nhiệm của các bên liên quan, rà soát kỹ bố cục, kỹ thuật văn bản, bổ sung quy định chuyển tiếp. Cơ quan thẩm tra và soạn thảo đã thống nhất toàn bộ nội dung dự thảo đã tiếp thu, chỉnh lý.