Sửa đổi Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả: Thúc đẩy kinh tế xanh

Ngày 19/3, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã chủ trì Phiên họp Chính phủ chuyên đề về xây dựng pháp luật tháng 3/2025 để thảo luận và cho ý kiến đối với một số dự án luật, đề nghị xây dựng luật trong đó có dự án Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả do Bộ Công Thương chủ trì soạn thảo.

Phiên họp Chính phủ chuyên đề về xây dựng pháp luật tháng 3/2025 diễn ra vào ngày 19/3. Ảnh: Nhật Bắc

Đáp ứng yêu cầu phát triển và hội nhập của đất nước

Theo báo cáo của Bộ Công Thương, Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả số 50/2010/QH12 có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 01 năm 2011. Sau 15 năm triển khai thi hành, đến nay đã bộc lộ một số bất cập cần cần rà soát để sửa đổi, bổ sung với nhiều lý do, trong đó nổi bật là:

Thứ nhất, bối cảnh quốc tế có nhiều biến động tạo nên thách thức lớn như: Thuế phát thải các-bon, Cơ chế điều chỉnh biên giới các-bon sẽ được Liên minh Châu Âu gây sức ép lên thị trường xuất khẩu của Việt Nam, làm giảm sức cạnh tranh của hàng hóa, doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các mặt hàng công nghiệp xuất khẩu chủ lực của của Việt Nam như dệt may, da giày, nhựa, thép, điện, điện tử, chế biến thủy sản.

Thứ hai, Việt Nam đã cam kết đưa phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050. Hiện nay, các doanh nghiệp sản xuất Việt Nam đang thiếu các cơ chế tài chính hỗ trợ doanh nghiệp trong tuân thủ các quy định xanh.

Theo cơ quan chủ trì soạn thảo, việc sửa đổi, bổ sung luật nhằm thể chế hóa đầy đủ, hiệu quả các quan điểm, đường lối của Đảng, Nhà nước đối về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Đồng thời, nhằm nâng cao tính cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam trước thách thức từ quy định xanh của Châu Âu như Thuế phát thải các-bon, cơ chế điều chỉnh biên giới các-bon lên hàng hóa, dịch vụ xuất khẩu vào các thị trường khó tính như Châu Âu, Châu Mỹ, Nhật Bản. Xây dựng các công cụ hỗ trợ tài chính, cơ chế ưu đãi cho doanh nghiệp đầu tư các dự án về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả nhằm đáp ứng yêu cầu của thị trường xuất khẩu thông qua cơ chế quỹ; thúc đẩy phát triển, mở rộng thị trường cho các ngành dịch vụ tư vấn năng lượng.

Góp phần chủ động, tích cực thực hiện các cam kết khi tham gia Công ước khung của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu lần thứ 26 (COP26).

Đảm bảo đầy đủ trình tự, thủ tục xây dựng Luật

Để hoàn thiện dự thảo luật, Bộ Công Thương đã thực hiện đầy đủ trình tự, thủ tục xây dựng Luật.

Cụ thể, Bộ Công Thương đã tổ chức lấy ý kiến bằng văn bản của UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, các Bộ, cơ quan có liên quan, các hội, hiệp hội, các Tập đoàn, Tổng Công ty; đăng tải toàn văn Dự thảo Luật và Tờ trình trên Cổng thông tin điện tử Chính phủ và Bộ Công Thương để lấy ý kiến rộng rãi người dân và doanh nghiệp.

Đồng thời, cơ quan chủ trì soạn thảo đã tổ chức 04 hội thảo lấy ý kiến của các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp, chuyên gia, nhà khoa học, đối tác tác phát triển trên phạm vi cả nước (3 miền).

Mặc dù dự thảo Luật được xây dựng theo trình tự, thủ tục của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015, tiếp thu tinh thần Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025, Bộ Công Thương đã tổ chức lấy ý kiến bằng văn bản các Đoàn đại biểu Quốc hội tại địa phương trên cả nước. Bộ đã xin ý kiến thẩm định, có báo cáo giải trình ý kiến thẩm định của Bộ Tư pháp.

Bám sát 4 chính sách sửa đổi, bổ sung được Chính phủ đồng ý

Trong quá trình xây dựng dự thảo, cơ quan chủ trì soạn thảo đã bám sát theo 04 chính sách sửa đổi, bổ sung đã được Chính phủ đồng ý và trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội gồm: Chính sách 1- Về nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước trong lĩnh vực sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; Chính sách 2- Về quản lý, phát triển đối với dịch vụ tư vấn năng lượng, kiểm toán năng lượng, đào tạo nhân lực trong lĩnh vực sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; Chính sách 3- Về quy định về chính sách ưu đãi, công cụ hỗ trợ tài chính cho lĩnh vực sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; Chính sách 4- Về chuyển đổi thị trường và quản lý hiệu suất phương tiện, thiết bị sử dụng năng lượng.

Hoạt động truyền thông về tiết kiệm năng lượng đã được triển khai rộng khắp trong 15 năm qua. Ảnh: Ngọc Lan

Đồng thời, kế thừa các nội dung được quy định tại 12 Chương và 48 Điều của Luật hiện hành, trong đó có 30 Điều được giữ nguyên.

Dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện 21 khoản thuộc 18 Điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Như vậy, Luật hợp nhất sau sửa đổi sẽ còn nguyên 48 Điều).

Tiếp thu, chỉnh lý đầy đủ các ý kiến chỉ đạo của Thường trực Chính phủ

Ngày 12/3/2025, Thường trực Chính phủ đã họp, cho ý kiến chỉ đạo đối với Dự án Luật. Bộ Công Thương đã tiếp thu, hoàn thiện đầy đủ hồ sơ dự án Luật theo các ý kiến của Thường trực Chính phủ tại Phiên họp.

Thứ nhất, về ý kiến chỉ đạo liên quan đến làm rõ cơ sở chính trị, cơ sở pháp lý, sự cần thiết của việc ban hành Luật.

Theo đó, cơ quan soạn thảo đã hoàn thiện Tờ trình xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong đó nêu rõ và ngắn gọn các nội dung về cơ sở chính trị, cơ sở pháp lý, sự cần thiết của việc ban hành Luật như: Nghị quyết số 24-NQ/TW ngày 03/6/2013 của Ban chấp hành Trung ương đảng khóa XI về chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường; Quyết định số 896/QĐ-TTg ngày 26 tháng 7 năm 2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu giai đoạn đến năm 2050...

Thứ hai, về ý kiến chỉ đạo liên quan đến kết cấu, bố cục, thuyết minh các nội dung cụ thể sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ tại dự thảo Luật: Bộ Công Thương đã rà soát lại bố cục, nội dung Dự thảo Luật đảm bảo ngắn gọn, bố cục tối giản (gồm 3 Điều).

Thứ ba, về ý kiến chỉ đạo liên quan đến đơn giản hóa thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh, phân cấp, phân quyền: Tiếp thu ý kiến chỉ đạo của Thường trực Chính phủ, Cơ quan soạn thảo đã rà soát kỹ Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả năm 2010, đơn giản tối đa các thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh. Tối ưu hóa các nội dung về phân cấp, phân quyền tại dự án Luật sửa đổi.

Sau khi trao đổi với các đơn vị chức năng của Văn phòng Chính phủ, dự án Luật dự kiến sẽ giảm 2/4 thủ tục, đạt tỷ lệ giảm 50%.

Thứ tư, về ý kiến chỉ đạo liên quan đến rà soát các nội dung thẩm quyền của Quốc hội và thẩm quyền các cơ quan khác

Bộ Công Thương đã rà soát và nhận thấy các nội dung của dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả đã làm rõ thẩm quyền của Quốc hội và các cơ quan khác cũng như cụ thể hóa những nội dung mới theo yêu cầu thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng,

Thứ năm, về ý kiến chỉ đạo liên quan đến bổ sung nội dung còn ý kiến khác nhau: Tiếp thu ý kiến chỉ đạo của Thường trực Chính phủ, Bộ Công Thương đã tiến hành rà soát và thấy rằng không còn nội dung có ý kiến khác nhau đối với dự thảo Luật.