Khẳng định sứ mệnh vẻ vang, trách nhiệm cao cả của báo chí

Chủ trì hội thảo có các đồng chí: Trần Cẩm Tú, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư; Nguyễn Trọng Nghĩa, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương; Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương; Nguyễn Văn Hùng, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Lê Quốc Minh, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng biên tập Báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam; Hoàng Trung Dũng, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng biên tập Tạp chí Cộng sản; Lại Xuân Môn, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó trưởng ban Thường trực ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương; Vũ Việt Trang, Tổng giám đốc Thông tấn xã Việt Nam; Vũ Trọng Lâm, Giám đốc-Tổng biên tập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật. Dự hội thảo có đại diện lãnh đạo các ban, bộ, ngành, cơ quan Trung ương và hơn 400 đại biểu các cơ quan báo chí Trung ương và địa phương. Đại biểu Bộ Quốc phòng có Trung tướng Trương Thiên Tô, Phó chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam.

Hội thảo là hoạt động ý nghĩa, thiết thực chào mừng kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam.

Vũ khí sắc bén trong đấu tranh và xây dựng

Báo chí xuất hiện ở nước ta từ giữa thế kỷ 19 nhưng không có tính cách mạng bởi không đại diện, không phục vụ lợi ích của đất nước, của nhân dân. Chỉ khi lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc-Hồ Chí Minh và các nhà cách mạng tiền bối của Đảng ta làm báo, biết sử dụng báo chí như vũ khí sắc bén phục vụ sự nghiệp giành lại độc lập cho dân tộc, xây dựng nước Việt Nam tự do, dân chủ, mới thực sự có nền báo chí cách mạng. 

Đại biểu tham quan Trưng bày ảnh chuyên đề "100 năm báo chí cách mạng Việt Nam" bên lề hội thảo.

Trong số 1 Báo Thanh Niên ngày 21-6-1925 do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc sáng lập, đã chỉ ra rằng: “Để dẫn dắt nhân dân làm một sự nghiệp vĩ đại cần phải có một sức lãnh đạo. Sức lãnh đạo đó không phải của một vài người thôi, mà sinh ra từ sự hiệp lực của hàng ngàn, hàng vạn người... Muốn cho hàng ngàn, hàng vạn người ấy đoàn kết chặt chẽ với nhau, thì họ phải cùng một ý chí như nhau, họ phải theo đuổi cùng một mục đích như nhau, có vậy mới có đoàn kết”. Sự ra đời của Báo Thanh Niên và cả nền báo chí cách mạng được khai sinh từ đó nhằm tạo sự đoàn kết, đồng thuận của cả dân tộc để cùng theo đuổi mục đích chung dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, đó là: Đánh đuổi thực dân, đế quốc, phong kiến phản động, giành độc lập, tự do cho dân tộc, mang lại ấm no, hạnh phúc cho nhân dân.

Các tham luận tại hội thảo nhấn mạnh: 100 năm qua, trải qua 3 giai đoạn lịch sử quan trọng là đấu tranh giành độc lập dân tộc (1925-1945), đánh bại thực dân Pháp, đế quốc Mỹ và thống nhất đất nước (1946-1975) và xây dựng chủ nghĩa xã hội, tiến hành công cuộc đổi mới, hội nhập (từ năm 1975 đến nay), báo chí cách mạng Việt Nam đã trung thành với tôn chỉ, mục đích đặt ra từ ban đầu, luôn đồng hành với dân tộc, làm nên một pho sử vàng vẻ vang, rất đỗi tự hào.

Đặc biệt, trong hai cuộc kháng chiến vĩ đại của dân tộc, những người làm báo đã dựng xây danh xưng nhà báo-chiến sĩ bằng sự dấn thân nghề nghiệp đầy quả cảm, anh dũng. Khoảng 500 nhà báo đã hy sinh chính là những tấm gương sáng ngời, tô thắm truyền thống vinh quang của báo chí cách mạng Việt Nam. Những năm tháng chiến tranh gian khổ và ác liệt, chỉ bằng những phương tiện đơn sơ, báo chí thực sự trở thành một binh chủng đặc biệt. Điển hình là 33 số báo của Báo Quân đội nhân dân xuất bản tại Mặt trận Điện Biên Phủ được lịch sử báo chí cách mạng Việt Nam ghi nhận là sản phẩm báo chí độc đáo, sáng tạo, xuất sắc, thể hiện tính tiên phong, dấn thân của báo chí cách mạng trong thời điểm quan trọng của lịch sử dân tộc.

Trong tham luận mở đầu hội thảo, GS, TS Tạ Ngọc Tấn, Phó chủ tịch Thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương, nhấn mạnh: 100 năm đồng hành với dân tộc, trải qua nhiều khó khăn, thử thách khắc nghiệt, báo chí cách mạng không chỉ là chứng nhân lịch sử mà thực sự là cầu nối giữa Đảng với nhân dân; là vũ khí sắc bén trong đấu tranh vì độc lập, tự do của dân tộc; là công cụ hữu hiệu của công cuộc xây dựng, phát triển đất nước; là một bộ phận tạo thành, không thể tách rời của toàn bộ sự nghiệp cách mạng dưới sự lãnh đạo của Đảng. Đó chính là vốn liếng, hành trang vô cùng quý giá để báo chí Việt Nam bước tiếp cùng dân tộc, cùng đất nước, viết tiếp những thành công trong kỷ nguyên phát triển mới.

Vững vàng trước mọi thử thách

Bên cạnh những thành tựu to lớn, báo chí cách mạng cũng đang đứng trước nhiều thách thức. Tác động của kinh tế thị trường, quá trình toàn cầu hóa, bùng nổ công nghệ số, trí tuệ nhân tạo và mạng xã hội không chỉ tạo ra cơ hội mà còn đặt ra nhiều yêu cầu mới đối với đội ngũ người làm báo và hoạt động báo chí trong nước.

Đại biểu tham dự hội thảo.

Với tinh thần thẳng thắn, trách nhiệm, các đại biểu đã thống nhất nhận định, dù đạt được những thành tựu vẻ vang suốt 100 năm qua nhưng báo chí cách mạng Việt Nam vẫn tồn tại nhiều hạn chế cần khắc phục. Sự lệch chuẩn thông tin ở một số ít cơ quan báo chí, xu hướng thương mại hóa, tình trạng vi phạm đạo đức báo chí, năng lực quản trị tòa soạn trong môi trường số chưa theo kịp yêu cầu thực tiễn... là những thách thức lớn đối với sự phát triển của báo chí trong tương lai.

Để báo chí cách mạng tiếp tục phát huy vai trò đồng hành với đất nước trong kỷ nguyên phát triển mới, thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, đồng chí Trần Cẩm Tú chỉ đạo: Các cấp ủy, chính quyền, cơ quan báo chí cần quán triệt sâu sắc và thực hiện nghiêm nguyên tắc Đảng lãnh đạo toàn diện, tuyệt đối đối với hoạt động báo chí. Đây là vấn đề cốt lõi, căn bản đã được thực tiễn khẳng định và là đặc trưng của nền báo chí cách mạng Việt Nam. Báo chí là công cụ tư tưởng văn hóa sắc bén của Đảng, do đó việc giữ vững sự lãnh đạo của Đảng là nguyên tắc bất di bất dịch. Đó cũng là sự bảo đảm căn cốt cho tính Đảng, tính định hướng, tính cách mạng và nhân văn của nền báo chí nước nhà. 

Các tham luận gửi đến hội thảo thống nhất thông điệp: Mỗi người làm báo hôm nay tự hào với truyền thống 100 năm của báo chí cách mạng Việt Nam, cần nhận thức rõ những chỉ đạo sâu sắc của Tổng Bí thư Tô Lâm: “Kỷ nguyên mới cũng đặt ra yêu cầu nhiệm vụ mới, cao hơn đối với báo chí cách mạng, đòi hỏi báo chí cũng phải phát triển tương xứng, vươn mình cùng dân tộc, xứng tầm với nền báo chí chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại”. Chỉ đạo của người đứng đầu Đảng ta vừa thể hiện sự kỳ vọng, vừa là mệnh lệnh chính trị, là lời hiệu triệu mỗi người làm báo, mỗi cơ quan báo chí cần phải đổi mới toàn diện tư duy, phương thức hoạt động và tổ chức bộ máy.

Chủ động đổi mới thiết thực, hiệu quả

Mối quan hệ giữa kỷ nguyên phát triển mới và đổi mới báo chí là mối quan hệ tương hỗ. Một mặt, báo chí tích cực đổi mới, nhất là phát triển theo xu hướng báo chí số, báo chí đa nền tảng là phương tiện hữu hiệu để thực thi các chiến lược phát triển quốc gia một cách lan tỏa và hiệu quả. Mặt khác, chính bối cảnh phát triển mới-với yêu cầu đổi mới tư duy, công nghệ cũng đang tạo điều kiện và áp lực để báo chí buộc phải chuyển mình toàn diện.

Quang cảnh hội thảo.

Trao đổi với phóng viên Báo Quân đội nhân dân bên lề hội thảo, đồng chí Lê Quốc Minh cho rằng: Báo chí phải hiểu và đáp ứng yêu cầu của công chúng. Điều đơn giản là nếu công chúng thờ ơ với báo chí, tức là chúng ta không thể hoàn thành nhiệm vụ tuyên truyền đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Báo chí phải đi tiên phong, đón đầu cả về nội dung và công nghệ. Sự phát triển của công nghệ nói chung, trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo tạo sinh, sẽ là một thách thức lớn, nếu các cơ quan báo chí không tìm hiểu, tận dụng thì sẽ bị lạc hậu. Tất nhiên, báo chí sử dụng công nghệ phải đúng cách, sáng tạo. Công nghệ hiện đại hỗ trợ cho chúng ta rất nhiều, nhưng việc nhiều cá nhân sử dụng không phù hợp dẫn đến nhiều tác động tiêu cực.

Tham luận của các đại biểu đến từ khối nhà trường, viện nghiên cứu cũng cho rằng: Dù cơ sở vật chất, công nghệ làm báo tiên tiến đến đâu, cốt lõi vẫn phải do con người làm chủ và ra quyết định. Cho nên, cần tiếp tục xây dựng, củng cố và nâng tầm một thế hệ nhà báo tương lai “mắt sáng, lòng trong, bút sắc”, thấm nhuần tinh thần phụng sự đất nước, phụng sự nhân dân. 

Một vấn đề quan trọng để báo chí đổi mới, phát triển lành mạnh là phải có thể chế, chính sách có tính định hướng và kiến tạo. Hiện nay, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đang khẩn trương xây dựng hồ sơ dự án Luật Báo chí (sửa đổi). Luật Báo chí (sửa đổi) hứa hẹn sẽ tạo khung pháp lý thuận lợi cho đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ mới, phát triển kinh tế báo chí lành mạnh, đồng thời quy định rõ hơn trách nhiệm, quyền hạn của các chủ thể trong hoạt động báo chí và truyền thông số.

Kết luận hội thảo, đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa khẳng định: Tất cả ý kiến và báo cáo tham luận đều thể hiện tinh thần trách nhiệm cao, trí tuệ và tâm huyết của các đại biểu, các nhà khoa học. Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương tiếp thu các ý kiến đóng góp sâu sắc; sau hội thảo sẽ chắt lọc ý kiến đóng góp thành các đề xuất, kiến nghị để báo cáo Tổng Bí thư Tô Lâm và lãnh đạo Đảng, Nhà nước cho ý kiến về xây dựng chiến lược phát triển nền báo chí cách mạng trong kỷ nguyên phát triển mới.

Bài và ảnh: HOÀNG HOÀNG - DUY THÀNH