Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Hóa chất (sửa đổi) với 92,47% tán thành

Sáng 14/6/2025, tiếp tục Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật Hóa chất (sửa đổi) với tỷ lệ đồng thuận rất cao. Trong tổng số 445 đại biểu tham gia biểu quyết (đạt 93,10% tổng số đại biểu Quốc hội), có 442 đại biểu tán thành (chiếm 92,47%), không có đại biểu không tán thành, 3 đại biểu không biểu quyết (chiếm 0,63%).

Trước khi biểu quyết thông qua Luật Hóa chất (sửa đổi), Quốc hội đã nghe Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý do Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy trình bày. Luật gồm 07 Chương, 48 Điều, giảm 04 Điều so với dự thảo trình Quốc hội ngày 08/5/2025. Báo cáo cho thấy nhiều nội dung được chỉnh lý sâu sắc, tiếp thu có trọng điểm, đặc biệt nhấn mạnh yêu cầu phát triển ngành công nghiệp hóa chất theo hướng hiện đại, xanh, an toàn, phục vụ hiệu quả mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội.

Xác lập rõ vai trò chiến lược và phân định thẩm quyền quản lý hóa chất

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy, có ý kiến đề nghị quy định rõ hơn về trách nhiệm của Bộ Công Thương trong việc quản lý nhà nước về hóa chất; chuyển toàn bộ những nội dung phân công cho Bộ và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh giao cho Chính phủ quy định; bổ sung trách nhiệm của đoàn thể trong phát hiện, phối hợp xử lý vi phạm về an toàn hóa chất, quy chế hoạt động của các cấp, ngành trong xử lý tình huống nguy hiểm, nguy cấp về hóa chất; rà soát quy định và giao mạnh cho Chính phủ phân cấp.

Thực hiện theo chủ trương đổi mới công tác xây dựng pháp luật, dự thảo Luật đã bỏ quy định trách nhiệm quản lý nhà nước về hóa chất. Quy định về trách nhiệm của Chính phủ, việc phân công cơ quan đầu mối giúp Chính phủ thực hiện quản lý nhà nước về hóa chất, việc quy định chi tiết nội dung quản lý nhà nước về hóa chất, trách nhiệm quản lý nhà nước về hóa chất của các Bộ, cơ quan ngang Bộ và Uỷ ban nhân dân các cấp được thực hiện theo quy định của Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương. 

Đối với chiến lược phát triển ngành công nghiệp hóa chất, tiếp thu nhiều ý kiến đại biểu, dự thảo đã chỉnh lý Điều 4 thành một điều duy nhất, thể hiện rõ nội dung, giai đoạn, thẩm quyền phê duyệt, điều chỉnh. Trong đó, điểm nổi bật là bổ sung yêu cầu “phát triển bền vững”, sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên, ưu tiên hóa chất thân thiện với môi trường, có giá trị kinh tế cao và bảo đảm yếu tố an toàn về môi trường, an ninh, quốc phòng.

Chiến lược phát triển ngành đã được phê duyệt tại Quyết định số 726/QĐ-TTg ngày 16/6/2022 của Thủ tướng Chính phủ, làm căn cứ pháp lý để tích hợp vào quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh. Dự thảo Luật cũng đã bổ sung nội dung về “nhiệm vụ, giải pháp thực hiện” để bao quát các chương trình, đề án phát triển, trong đó có phát triển các sản phẩm hóa chất mới và công nghiệp hóa chất trọng điểm.

Liên quan đến đề xuất bổ sung ưu đãi đầu tư với dự án xây dựng trung tâm nghiên cứu hóa chất, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xác định nội dung này đã được quy định đầy đủ tại Luật Đầu tư và pháp luật khoa học công nghệ, không cần trùng lặp trong Luật Hóa chất.

Tăng cường chuyển đổi số, ứng phó rủi ro và phát triển hóa học xanh

Một nội dung được quan tâm là đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý hóa chất. Dự thảo đã chỉnh lý tại khoản 3 Điều 20 và tích hợp nội dung tại Điều 29, quy định rõ việc xây dựng cơ sở dữ liệu chuyên ngành hóa chất và đăng ký hóa chất mới. Đây là bước cụ thể hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, đẩy mạnh đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Về công tác ứng phó sự cố, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp thu ý kiến, nhưng do điều kiện thực tiễn chưa cho phép triển khai chiến lược quốc gia, nên chỉ quy định chính sách nâng cao năng lực ứng phó trong lĩnh vực dân sự tại khoản 3 Điều 40. Những nội dung mang tính chiến lược sẽ tiếp tục được nghiên cứu, trình Chính phủ vào thời điểm thích hợp.

Đối với ý kiến về mở rộng phạm vi kế hoạch phòng ngừa ra môi trường biển, Ủy ban Thường vụ Quốc hội khẳng định nội dung này đã được quy định tại Luật Tài nguyên, môi trường biển và hải đảo, không cần thiết đưa vào Luật Hóa chất để tránh chồng chéo pháp lý.

Một số ý kiến về truy xuất nguồn gốc hóa chất qua hóa đơn điện tử, kiểm soát dấu vết sản phẩm cũng đã được luật hóa trong các quy định liên quan đến phiếu kiểm soát mua bán, công bố mục đích sử dụng hóa chất, xác thực dữ liệu. Điều này giúp nâng cao minh bạch, truy vết hoạt động hóa chất, phục vụ kiểm tra và phòng ngừa rủi ro.

Có ý kiến đề nghị xây dựng, hỗ trợ, phát triển công nghiệp hóa chất hướng tới hóa học xanh, kinh tế tuần hoàn. Về nội dung này, Dự thảo Luật đã quy định việc áp dụng nguyên tắc hóa học xanh gồm 12 nguyên tắc nhằm giảm thiểu tác động của hóa chất đến môi trường và sức khỏe con người.

Việc áp dụng nguyên tắc hóa học xanh là cần thiết để hướng tới mục tiêu phát triển bền vững, góp phần thực hiện Kết luận số 81-KL/TW ngày 04/6/2024 của Bộ Chính trị nhằm đẩy mạnh việc thực hiện chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn.

Hiện nay, một số nguyên tắc hóa học xanh đã được nhiều dự án áp dụng (như tiết kiệm năng lượng, phòng ngừa sự cố…). Việc áp dụng nguyên tắc hóa học xanh sẽ được Chính phủ quy định, hướng dẫn cụ thể theo quy định tại khoản 5 Điều 5 của dự thảo Luật.

Bên cạnh đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo rà soát, hoàn thiện kỹ thuật, bám sát mục tiêu chính sách, quan điểm, yêu cầu xây dựng Luật. Sau khi tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật có 07 Chương, 48 Điều, bỏ 04 điều so với dự thảo Luật trình Quốc hội tại phiên họp ngày 08/5/2025 của Kỳ họp thứ 9.

Hoàng Nhưỡng