Tiêm đầy đủ vaccine sởi có hiệu quả phòng bệnh lên đến 98%

Theo Bộ Y tế, tính từ đầu năm 2025 đến nay, cả nước ghi nhận rải rác 42.488 trường hợp nghi sởi tại 63 tỉnh, thành phố; trong đó có 4.027 trường hợp dương tính với sởi tại 62 tỉnh, thành phố; 6 trường hợp tử vong liên quan đến sởi. Ca tử vong do sởi mới nhất là bệnh nhi 4 tuổi ở Hà Nội có tình trạng viêm phổi, suy hô hấp cấp tiến triển, suy đa tạng. Bệnh nhi chưa tiêm vaccine phòng sởi.

Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết, vaccine sởi được nhiều quốc gia đưa vào chương trình tiêm chủng cho người dân nhiều năm qua. Vaccine hỗ trợ kiểm soát dịch bệnh, kích thích hệ miễn dịch tạo ra kháng thể chống lại virus, ngăn mắc bệnh, giảm biến chứng nặng do sởi trên bệnh nhân.

Tiêm vaccine phòng sởi đầy đủ cho trẻ giúp kiểm soát dịch sởi 98%.

Khi tỷ lệ tiêm chủng cao, virus sởi không có cơ hội lây lan, đồng thời bảo vệ nhóm người không thể tiêm vaccine như trẻ sơ sinh, thai phụ, người suy giảm miễn dịch. Ngược lại, khi tỷ lệ tiêm chủng thấp, dịch sởi có nguy cơ bùng phát.

Bệnh sởi lây mạnh hơn cúm và Covid-19, mỗi bệnh nhân có thể lây cho 12-18 người không có miễn dịch. Hầu hết người chưa có miễn dịch sẽ nhiễm bệnh khi tiếp xúc virus. Chuỗi lây truyền của virus sởi trong cộng đồng chỉ bị cắt đứt khi tỷ lệ bao phủ tiêm chủng đạt từ 95% trở lên.

Trước tình hình bệnh sởi lan rộng tại nhiều địa phương, Bộ Y tế cho phép vaccine có thể tiêm sớm từ 6 tháng tuổi đến dưới 9 tháng tuổi. Đây được tính là mũi sởi 0 tức mũi chống dịch, sau đó trẻ cần hoàn thành các mũi sởi tiếp theo theo phác đồ thông thường.

Bác sĩ Chính cho biết trẻ từ 6 tháng đến dưới 9 tháng tuổi có lượng kháng thể bảo vệ từ mẹ truyền sang con đã giảm dần trong khi hệ miễn dịch chưa phát triển hoàn thiện, dẫn đến nguy cơ mắc sởi cao. Mũi vaccine sởi này giúp trẻ giảm nguy cơ mắc bệnh và giảm tỷ lệ bệnh trở nặng.

Khi đủ 9 tháng tuổi, trẻ cần tiêm tiếp các mũi vaccine có thành phần sởi theo phác đồ thông thường để tăng cường hiệu quả, đảm bảo miễn dịch. Lý do, các nghiên cứu cho thấy vaccine sởi khi tiêm cho trẻ dưới 9 tháng tuổi sinh nồng độ kháng thể thấp hơn, vì vậy cần bổ sung khi đủ tuổi.

Theo bác sĩ Bạch Thị Chính, bên cạnh chương trình tiêm chủng mở rộng và chiến dịch tiêm chủng tại các địa phương, gần 220 trung tâm tiêm chủng VNVC trên toàn quốc đang triển khai vaccine phòng sởi và vaccine phối hợp sởi - quai bị - rubella cho trẻ em từ 6 tháng tuổi và người lớn.

Loại vaccine được chỉ định tiêm cho trẻ từ 6 tháng đến dưới 9 tháng là vaccine sởi đơn MVVAC của Việt Nam và vaccine phối hợp MMR II phòng 3 bệnh sởi - quai bị - rubella của Mỹ. Mũi vaccine này là mũi 0, dùng để chống dịch, không tính vào phác đồ chủng ngừa cơ bản. Khi đến 9 tháng tuổi và sau 12 tháng tuổi, trẻ cần tiêm thêm ít nhất hai mũi vaccine sởi.

Lịch tiêm khác nhau tùy vào chương trình tiêm chủng. Đối với chương trình tiêm chủng mở rộng, sau khi hoàn thành mũi sởi 0, trẻ sẽ tiêm tiếp mũi sởi đơn lúc 9 tháng và mũi thứ 2 lúc 18 tháng. Đối với chương trình tiêm chủng dịch vụ, trẻ sẽ tiếp tục lịch tiêm bằng vaccine sởi đơn hoặc loại phối hợp sởi - quai bị - rubella lúc 9 tháng; tiêm tiếp mũi 2 lúc 12 tháng tuổi, khuyến cáo mũi 3 nhắc lại lúc trẻ 4 - 6 tuổi. Tiêm đầy đủ vaccine sởi có hiệu quả phòng bệnh lên đến 98%.

Với trẻ dưới 6 tháng tuổi, cách phòng sởi là chủng ngừa cho phụ nữ trước khi mang thai. Người mẹ sẽ truyền kháng thể cho thai nhi, giúp bé chống lại mầm bệnh trong những tháng đầu đời. Bác sĩ Chính khuyến cáo phụ nữ tiêm vaccine sởi trước khi có kế hoạch mang thai ba tháng.

Trong cùng một buổi tiêm, trẻ có thể tiêm vaccine sởi đồng thời với các loại khác như cúm, phế cầu, 6 trong 1… Các vaccine sống khác cần cách mũi sởi 28 ngày. Khi tiêm phối hợp, tùy theo loại vaccine mà có thể tiêm ở các vị trí khác nhau hay các chi khác nhau.

Việc tiêm phối hợp các vaccine trong cùng buổi tiêm giúp cho trẻ phòng ngừa nhiều bệnh đồng thời, vẫn đảm bảo cơ thể đáp ứng miễn dịch với phản ứng phụ tương đương khi tiêm riêng lẻ. Từ đó, gia đình tiết kiệm thời gian di chuyển và giảm số lần chăm sóc sau tiêm. Trước khi tiêm, trẻ sẽ được khám sàng lọc sức khỏe, chỉ định loại vaccine phù hợp và hẹn lịch tiêm tiếp theo theo độ tuổi và lịch tiêm chủng.

Ngoài trẻ nhỏ, trẻ lớn và người lớn chưa có miễn dịch như chưa từng mắc sởi hoặc chưa tiêm vaccine cũng có nguy cơ cao nhiễm sởi, cần rà soát để tiêm ngừa đủ mũi.

Để phòng sởi, bên cạnh vaccine, gia đình không cho trẻ đến gần, tiếp xúc với người nghi mắc sởi. Người lớn thường xuyên rửa tay bằng xà phòng khi chăm sóc trẻ, giữ vệ sinh thân thể, mũi họng, mắt và răng miệng cho trẻ hằng ngày.

Tin, ảnh: MINH TRANG