Đề xuất rút ngắn nhiệm kỳ Quốc hội và HĐND trước 3 tháng để kiện toàn bộ máy

Bảo đảm yêu cầu chiến lược của Đảng

Sáng 12/5, Quốc hội bước vào tuần làm việc thứ hai của Kỳ họp thứ 9 với nội dung quan trọng: xem xét Tờ trình của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc rút ngắn nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV và Hội đồng nhân dân (HĐND) các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026, đồng thời quyết định Ngày bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh. Ảnh: VPQH

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh, việc rút ngắn nhiệm kỳ 3 tháng tức kết thúc vào đầu tháng 4/2026 thay vì tháng 7/2026 như thông lệ nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn phát sinh từ quá trình chuẩn bị cho Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV.

Cụ thể, sau Đại hội Đảng, công tác phân công, bố trí nhân sự cấp cao cần được thực hiện khẩn trương, thống nhất và liên thông giữa các cơ quan Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội. Nếu giữ nguyên mốc kết thúc nhiệm kỳ vào tháng 7/2026, thời gian từ Đại hội đến kỳ họp thứ nhất Quốc hội khóa mới sẽ bị kéo giãn, dẫn tới độ trễ trong tổ chức thực hiện các quyết sách chiến lược và sắp xếp nhân sự cấp cao.

Cơ sở pháp lý chặt chẽ, hợp hiến

Tờ trình đã viện dẫn rõ các căn cứ Hiến pháp và luật định. Điều 71 Hiến pháp quy định Quốc hội có thể rút ngắn hoặc kéo dài nhiệm kỳ nếu được ít nhất hai phần ba tổng số đại biểu biểu quyết tán thành. Luật Tổ chức Quốc hội và Luật Tổ chức chính quyền địa phương cũng trao quyền cho Quốc hội quyết định điều chỉnh nhiệm kỳ theo đề nghị của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Trên thực tế, Quốc hội khóa XV và HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026 được bầu vào ngày 23/5/2021. Kỳ họp thứ nhất khai mạc ngày 20/7/2021. Như vậy, nhiệm kỳ theo quy định kéo dài đến tháng 7/2026. Tuy nhiên, nếu cuộc bầu cử nhiệm kỳ mới được tổ chức vào ngày 15/3/2026 (như đề xuất), thì việc kết thúc nhiệm kỳ vào đầu tháng 4/2026 là hợp lý, tạo khoảng đệm phù hợp để triển khai các thủ tục bàn giao, tổ chức kỳ họp thứ nhất của Quốc hội và HĐND khóa mới.

Rút ngắn nhiệm kỳ không phải là chuyện “kỹ thuật bầu cử” đơn thuần, mà là một điều chỉnh mang tính chiến lược nhằm đảm bảo ổn định chính trị - tổ chức trong giai đoạn chuyển tiếp.

Với vai trò là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, Quốc hội cần chủ động trong phối hợp thời điểm chuyển giao giữa hai chu kỳ quyền lực từ Đại hội Đảng đến tổ chức bộ máy Nhà nước. Nếu không điều chỉnh, khoảng trống 6 tháng giữa Đại hội Đảng và kỳ họp thứ nhất của Quốc hội khóa mới có thể dẫn đến sự lãng phí về thời gian chính trị, chậm trễ trong ban hành chính sách và kéo dài tình trạng “quá độ” về bộ máy nhân sự chủ chốt.

Một bước chủ động để phục vụ chiến lược lâu dài

Trên cơ sở tổng kết các kỳ bầu cử trước và tình hình thực tiễn, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề xuất ấn định ngày bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031 là Chủ nhật, ngày 15/3/2026. Việc công bố ngày bầu cử sớm (trước ít nhất 115 ngày theo luật định) sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho công tác chuẩn bị ở tất cả các cấp, bảo đảm tiến độ tổ chức dân chủ, công khai, minh bạch.

Về phía Đảng, Nghị quyết số 60 ngày 12/4/2025 của Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII cũng đã xác định rõ yêu cầu rút ngắn thời gian giữa Đại hội và việc kiện toàn tổ chức bộ máy chính quyền. Việc Quốc hội hiện thực hóa yêu cầu này là bước đi nhất quán với chủ trương của Đảng, thể hiện tinh thần hành động, đổi mới và chủ động trong lãnh đạo, quản lý Nhà nước.