Mận hậu Sơn La: ‘Hạt ngọc đỏ’ Tây Bắc vươn xa thị trường trong nước và quốc tế

Trái cây tiềm năng từ Tây Bắc

Vào chính vụ tháng 5-6, khi những quả mận hậu chín mọng bắt đầu nhuộm đỏ các triền đồi Mộc Châu, Yên Châu, Bắc Yên… cũng là lúc Sơn La sẵn sàng cho chiến dịch tiêu thụ nông sản bài bản và quy mô lớn. Năm 2025, tỉnh tiếp tục khẳng định thương hiệu mận hậu như một trong những sản phẩm nông nghiệp chủ lực không chỉ của đồng bào dân tộc thiểu số mà còn trong chiến lược phát triển nông nghiệp hàng hóa quy mô toàn tỉnh.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Sơn La, năm 2025, toàn tỉnh duy trì khoảng 14.500 ha mận, sản lượng dự kiến khoảng 100.000 tấn. Đây là sản lượng lớn, có được nhờ chính sách đầu tư bài bản của địa phương vào vùng trồng cũng như nâng cao chất lượng sản phẩm.

Không chỉ dừng lại ở sản lượng tốt, một trong những điểm nhấn đáng chú ý của mùa vụ năm nay là việc mận hậu Sơn La được tiêu thụ rộng rãi tại các hệ thống bán lẻ hiện đại như Saigon Co.op, WinCommerce và lần thứ 3 được phục vụ trên các chuyến bay của Vietnam Airlines, góp phần nâng tầm giá trị sản phẩm đặc hữu vùng cao.

Tại hệ thống Saigon Co.op, ngày 19/5/2024, tại thị xã Mộc Châu UBND tỉnh Sơn La và Saigon Co.op tổ chức lễ khởi hành đưa mận hậu vào hệ thống phân phối toàn quốc. Từ đó đến nay, mận hậu Sơn La có mặt tại hơn 800 điểm bán của Saigon Co.op như Co.opmart, Co.opXtra, Co.op Food và Finelife.

Ông Võ Trần Ngọc, Giám đốc Kinh doanh Saigon Co.op, cho biết: Năm 2025, Saigon Co.op dự kiến tiêu thụ khoảng 300 tấn mận hậu của Sơn La trong các tuần lễ quảng bá, tăng 30% so với năm 2024, chúng tôi đưa ra nhiều chương trình khuyến mãi và dùng thử sản phẩm, giúp người tiêu dùng cả nước dễ dàng tiếp cận được sản phẩm mận hậu Sơn La với giá ưu đãi.

Cùng lúc, WinCommerce (đơn vị vận hành chuỗi siêu thị WinMart/WinMart+) cũng vào cuộc, cam kết tiêu thụ hàng trăm tấn mận hậu trong cao điểm chính vụ, thông qua hệ thống phân phối rộng khắp cả nước. Đây không chỉ là những con số đơn thuần mà là kết quả của một chuỗi liên kết sản xuất – tiêu thụ ngày càng chuyên nghiệp, có sự vào cuộc quyết liệt của địa phương.

Đặc biệt, sau thành công khi đưa mận Ruby lên các chuyến bay vào năm 2023, năm 2025, Vietnam Airlines tiếp tục phối hợp cùng UBND tỉnh Sơn La đưa mận hậu lên các chuyến bay. Theo đó, mận hậu được phục vụ như món tráng miệng đặc biệt trên các chuyến bay nội địa và quốc tế của hãng từ giữa tháng 6. Đặc biệt, trà mận mát lạnh sẽ là thức uống chào mừng trên nhiều chuyến bay hạng thương gia, mang đến trải nghiệm ẩm thực độc đáo ở độ cao 10.000 m.

Vai trò dẫn dắt của chính sách địa phương

Không có trái ngọt nào thiếu bàn tay gieo trồng, và không có thương hiệu nông sản nào thành công nếu thiếu chính sách đồng hành. Chính quyền tỉnh Sơn La nhiều năm nay đã xác định mận hậu là cây trồng chủ lực, nằm trong nhóm sản phẩm nông sản đặc hữu được hỗ trợ mạnh mẽ về quy hoạch, kỹ thuật, xúc tiến thương mại và mở rộng thị trường tiêu thụ.

Ngay từ đầu vụ năm 2025, tỉnh đã chỉ đạo các sở ngành, đặc biệt là Trung tâm Xúc tiến đầu tư, thương mại và du lịch, phối hợp tổ chức chuỗi sự kiện kết nối tiêu thụ: hội chợ nông sản tại Hà Nội, TP.HCM, lễ khởi hành mận hậu lên chuyến bay, livestream giới thiệu sản phẩm qua sàn thương mại điện tử. Tỉnh cũng chủ động mời gọi doanh nghiệp, hợp tác xã ký kết tiêu thụ sản phẩm với các hệ thống phân phối lớn, đảm bảo đầu ra ổn định.

Về mặt kỹ thuật, tỉnh khuyến khích xây dựng vùng trồng mận theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, phát triển các vùng canh tác hữu cơ tại Yên Châu và Mộc Châu, hướng tới xuất khẩu và chế biến sâu. Đồng thời, hỗ trợ nông dân tỉa quả, tưới nhỏ giọt, bao quả bằng túi sinh học… nhằm gia tăng giá trị và kéo dài thời gian bảo quản.

Đặc biệt, Sơn La còn chú trọng xây dựng thương hiệu mận hậu, trong đó, mận Ruby Sơn La được biết đến như một biểu tượng cho sản phẩm mận chất lượng cao. Những trái mận hậu Ruby Sơn La được tuyển chọn và phân phối bởi các chuyên gia của Mia Fruit – một doanh nghiệp có kinh nghiệm xây dựng thương hiệu của nhiều nông sản trong nước và nhập khẩu từ các vườn mận tại thung lũng Nà Ka. Đây là những trái mận có phẩm chất cao nhất tại Việt Nam hiện nay.

Không dừng lại ở xuất khẩu tươi, tỉnh đang đẩy mạnh đầu tư cho chế biến sâu các sản phẩm từ mận: siro mận, mứt mận, mận sấy dẻo, rượu mận... nhằm nâng cao giá trị gia tăng, đáp ứng thị hiếu người tiêu dùng thành thị và quốc tế. Đây cũng là định hướng bền vững giúp mận hậu không chỉ sống dựa vào thời vụ ngắn mà có thể hiện diện quanh năm trên thị trường.

Không phải ngẫu nhiên mà mận hậu được lựa chọn làm hình ảnh đại diện cho nông sản Tây Bắc. Loại quả này gắn liền với đời sống sản xuất của đồng bào dân tộc thiểu số như người Mông, Dao, Thái, Mường… trên các vùng núi cao. Mỗi vụ mận thắng lợi không chỉ mang lại thu nhập đáng kể mà còn thúc đẩy chuyển đổi sản xuất, giúp người dân gắn bó hơn với đất rừng và hướng tới sản xuất chuyên nghiệp.

Theo ước tính, giá bán mận năm nay duy trì ổn định ở mức từ 20.000 - 40.000 đồng/kg tại vườn, cao hơn cùng kỳ năm trước, nhờ liên kết tiêu thụ chặt chẽ. Nhiều hộ trồng mận có thể thu về hàng trăm triệu đồng trong một vụ, trở thành điển hình làm kinh tế từ nông sản bản địa.

Từ một loại trái cây bản địa mọc tự nhiên trên đồi núi, mận hậu Sơn La đã từng bước trở thành sản phẩm nông sản có thương hiệu, có chuỗi giá trị rõ ràng, được thị trường trong và ngoài nước đón nhận. Thành công của mận hậu năm 2025 là sự kết hợp của tâm huyết người dân, chính sách đúng đắn của chính quyền và sự đồng hành của các hệ thống phân phối, vận tải lớn.

Tiêu thụ mận hậu Sơn La là bài học mẫu cho phát triển nông nghiệp hàng hóa vùng đồng bào dân tộc thiểu số: dựa vào thế mạnh bản địa, được hỗ trợ bài bản, tiêu thụ chuyên nghiệp và có chiến lược dài hơi.